Người ta mổ xẻ, phân tích, bình phẩm đủ thứ xung quanh “tô bún chả”, nào là bữa ăn giá bao nhiêu; ngài Tổng thống ngồi ăn với ai, họ nói với nhau chuyện gì trong suốt bữa ăn; bảo vệ an ninh cho ngài tổng thống như thế nào; vân vân và vân vân… Tôi thì tôi không quan tâm lắm về những chuyện râu ria như thế. Chỉ thấy khoái khi nghĩ rằng, món bún chả nước Nam ta hẳn phải khiếp lắm mới được chọn lựa và tiến cử cho ngài Tổng thống thưởng thức. Và hẳn cũng phải ấn tượng lắm nên ăn xong, ngài Tổng thống còn mua thêm những 4 suất để mang về.
Từ bún chả Hà Nội, lại nghĩ về bún bò Huế. Tôi vừa có chuyến công tác qua một số tỉnh thành phía nam. Đi tỉnh nào, thành phố nào cũng đều thấy thương hiệu “bún bò Huế”. Một đồng nghiệp ở báo Phú Yên trong câu chuyện lúc ăn sáng đã rất thiệt bụng: “Bún bò thì đâu cũng bún bò, nhưng phải thêm cái chữ ‘Huế’ vô nó mới ngon, mới sang trọng”. Một đồng nghiệp lớn tuổi khác ở Bà Rịa - Vũng Tàu là người rất sành ẩm thực. Ông có người anh ruột giàu có ở Huế, nhà cửa mênh mông. Nhưng ra Huế thăm, không bao giờ ông đến ở nhà người anh mà chọn một khách sạn mé ngoài cửa Thượng Tứ. Đơn giản là để...gần quán bánh khoái và được đón gánh bún bò của một mệ Huế mà ông rất ghiền. Ông bảo, ăn bún bò ở tiệm chưa chắc ngon bằng gánh bún mà ông vô tình phát hiện. Mỗi lần như thế, ông mua luôn...nguyên gánh, vừa ăn, vừa mời khách cùng lưu trú trong khách sạn ăn cùng “cho hiểu” cái chất, cái vị mê hoặc của bún bò Huế...
Không phải vì là người Huế mà thiên vị cho bún bò Huế. Và những người bạn của chúng tôi cũng không phải đẩy đưa “đối ngoại” mà hẳn phải rất thật lòng. Đây nhé, cả cái người cùng ngồi ăn bún chả với Tổng thống B. Obama không phải là một thực khách bình thường đâu, ông chính là Anthony Bourdain - đầu bếp nổi tiếng kiêm MC truyền hình ẩm thực của CNN (Mỹ). Anthony Bourdain đã từng đến Huế thử bún bò, cơm hến, và đã quả quyết “bún bò Huế là món soup ngon nhất thế giới”! Tiếc là ông Obama chưa có duyên để được ghé Huế, nếu không, tôi tin rằng bún bò Huế sẽ được chọn và sẽ làm ngài Tổng thống Hợp chủng quốc Hoa Kỳ phải nhớ mãi.
Bún bò Huế ngon như thế, nổi tiếng như thế. Tiếc là đi các nơi lại bị người chế biến gia giảm cho... hợp khẩu vị của thực khách sở tại. Nhiều chuyến công tác dài ngày nhớ món Huế quay quắt, thấy quán bún bò Huế là lập tức tấp vào, để rồi thất vọng và hẫng hụt buồn. Mà Huế đâu chỉ có bún bò, còn vô số những món Huế đều thuộc hàng trứ danh trong làng ẩm thực. Lưu truyền xa xứ, không ít món cũng đều bị “gia giảm” như thân phận bún bò. May mắn là vẫn có một số người như vợ chồng nghệ nhân ẩm thực Hồ Hoàng Anh, trước đây mở nhà hàng bán rặt các món Huế vẫn kiên quyết giữ “rin” hương vị của món ăn Huế chứ không chịu chiều theo ý thích của “thượng đế”. Bởi họ biết, công việc của họ không đơn thuần chỉ là kinh doanh, mà còn là để góp phần quảng bá, lưu giữ hồn cốt cho văn hóa ẩm thực quê nhà...
DIÊN THỐNG