Dựng chòi canh
Hàng năm, tại nhánh sông Tả Trạch, đoạn đi qua xã Dương Hòa, tình trạng sạt lở khiến nhiều diện tích đất trôi tuột xuống sông, các con đường dọc sông cũng xuất hiện nhiều vết nứt, sụt lún. Theo người dân, thực trạng đó là do nạn KTCTP diễn ra trong nhiều năm. Do vậy, người dân phải dựng chòi canh, đuổi những chiếc thuyền KTCTP.
Chòi canh được người dân thôn Hạ, xã Dương Hòa (thị xã Hương Thủy) dựng lên để túc trực, xua đuổi thuyền bè khai thác cát trái phép trên sông Tả Trạch
Theo chân người dân thôn Hạ, xã Dương Hòa, chúng tôi men theo con đường dọc sông Tả Trạch để xuống căn chòi vừa được dựng hơn một tuần qua. Căn chòi rộng chừng 10m2, được gắn kết bằng tre nứa khá vững chắc.
“Từ ngày có căn chòi anh em chúng tôi quyên góp tiền để mua mùng màn, nước uống, đèn pin... và cắt cử nhau canh những đối tượng hút trộm cát trái phép”, anh Lê Văn Tân, thành viên TTQ thôn Hạ chia sẻ.
Ông Nguyễn Văn Trước, Trưởng thôn Hạ kể, khoảng vài tháng trước, tàu thuyền hút cát trộm nổ máy xuyên đêm khiến dân trong vùng không ngủ được. Sốt ruột quá nên ông cùng một người dân chèo ghe ra tận nơi... Tưởng những kẻ hút cát trộm sẽ sợ mà bỏ đi, nhưng họ còn thách thức.
“Các đối tượng hút cát trái phép rất manh động, sẵn sàng chống trả nhưng nhờ dân trong làng đoàn kết, thế là họ sợ bỏ đi. Nhiều lần, chúng tôi bắt các thuyền hút cát trộm rồi gọi cán bộ xã lên lập biên bản xử phạt”, ông Trước nhớ lại.
Đa số các thành viên tham gia đuổi bắt các đối tượng KTCTP là anh em trai tráng trong thôn, ban ngày đi làm, đêm về thay nhau trực. Cứ có “biến” họ lại kêu gọi dân làng đuổi, bắt; từ đó nạn KTCTP giảm dần.
Chỉ tay về dãy lồ ô tươi tốt, vun vút cao nằm cạnh sông phía trước chòi canh ông Trước tự hào: “Nếu không có TTQ có lẽ giờ này dãy lồ ô đó bị dòng nước cuốn đi, đất sụt lún, ruộng vườn tan hoang có khi ăn sâu vào giữa làng rồi”.
Nhận thấy mô hình người dân đoàn kết cùng nhau đảm bảo bình yên cho dòng sông, chính quyền xã đã phối hợp với người dân lên kết hoạch cho ra đời TTQ tại thôn Buồng Tằm và thôn Hạ.
Giữ từng tấc đất
Theo các thành viên TTQ, đa số thuyền khai thác cát trộm đến từ các vùng như, Kim Long (TP. Huế), Vĩ Dạ, Thủy Bằng (TX.Hương Thủy)… và chủ yếu hoạt động từ 1-2h sáng. Dù tình trạng hút cát hiện nay đã giảm nhưng hậu quả để lại rất nặng nề. Dọc theo bờ sông qua xã Dương Hòa, nhiều đoạn đường bê tông sạt lở; những bụi tre bị xâm thực có thể đổ sập xuống bờ sông bất cứ lúc nào. TTQ phải tuần tra cả ngày lẫn đêm, nếu phát hiện thuyền hút cát trái phép sẽ lên kế hoạch vây bắt.
Sạt lở bờ sông khiến nhiều diện tích đất sản xuất tại thôn Hạ, xã Dương Hòa bị ảnh hưởng
Ông Trước kể, muốn bắt các đối tượng KTCTP, mình phải đánh lạc hướng, “dụ” bằng cách để một chiếc xuồng ở thượng nguồn sông, cứ thế các đối tượng không để ý, vô tư hút trộm ở phía hạ nguồn.
Khi đã nắm chắc điểm hút cát, tất cả các thành viên ập ra vây bắt tại trận. Có lần băn khoăn vì giáp thủy giới với xã Thủy Bằng, nhưng rồi các thành viên trong TTQ cũng quyết định bắt, lập biên bản và bàn giao cho phía chính quyền xã bạn xử lý sau.
“Đất của tổ tiên để lại, chẳng lẽ dân làng phải ngậm ngùi nhìn trôi sông. Chúng tôi ngậm đắng nuốt cay từ lâu lắm rồi nên quyết tâm gìn giữ”, ông Trước khẳng khái.
Theo thống kê từ xã Dương Hòa, từ ngày TTQ ra đời đã bắt trực tiếp tại hiện trường 4 vụ, xử phạt hành chính 2 vụ và bàn giao cho xã Thủy Bằng xử lý 2 vụ.
Ông Phạm Thanh Nghĩa, cán bộ địa chính xã Dương Hòa thông tin, trước kia xã cũng tổ chức tuần tra, kiểm tra 4-5 đợt/tháng nhưng vì lực lượng mỏng nên khó phát hiện, xử lý. Khi được sự ủng hộ của người dân, TTQ ra đời, việc ngăn chặn KTCTP rất hiệu quả.
“TTQ ra đời hơn một tháng, chòi canh dựng lên tầm 10 ngày, TTQ trực ban đêm khoảng 10 người nhưng tình trạng KTCTP giảm 90%, người dân trong vùng ai cũng vui mừng”, ông Nghĩa kể, và cho biết chính bản thân cũng tham gia với người dân xua đuổi các đối tượng hút cát trái phép.
Không riêng gì thôn Hạ, mà ở thôn Buồng Tằm cũng có TTQ được cấp thuyền có gắn máy nổ với sự tham gia hỗ trợ của công an, cán bộ xã cùng công cụ, phương tiện nghiệp vụ để xua đuổi các thuyền trộm cát.
Việc người dân dựng chòi canh, xua đuổi các đối tượng KTCTP xuất phát từ sự bức xúc trong nhiều năm, khi chính quyền địa phương chưa xử lý hiệu quả trong thực trạng khai thác cát trộm.
“Về lâu dài, các cơ quan chức năng cũng phải có biện pháp hỗ trợ người dân chứ chúng tôi cũng không thể bỏ công sức, công việc để theo đuổi việc này mãi được”, ông Trước tâm tư.
Ông Lê Văn Tuấn, Trưởng Công an xã Dương Hòa cho biết: “Trước khi thành lập TTQ, chúng tôi cũng đã tổ chức tuần tra kiểm soát nhưng hiệu quả chưa cao. Được sự đồng thuận của người dân, các TTQ tại thôn Hạ và Buồng tằm ra đời dưới sự chỉ đạo của UBND xã.
Việc dựng chòi canh ở thôn Hạ không phải tự phát, có sự phối hợp giữa người dân và chính quyền địa phương. Khi người dân vào cuộc cùng chính quyền thì tình hình KTCTP đã giảm đáng kể”.
Bài, ảnh: THÀNH - THỌ