Sau 4 năm (2013 - 2017) tổ chức 86 cuộc triển lãm "Hoàng Sa - Trường Sa của Việt Nam. Tư liệu lịch sử và bằng chứng pháp lý" tại 57 tỉnh, thành, 11 điểm đảo, huyện đảo và 17 đơn vị lực lượng vũ trang ở trong nước, đến giữa tháng 7/2017, Bộ Thông tin và Truyền thông (Bộ TT&TT) đã đưa triển lãm về chủ quyền biển đảo Việt Nam ra nước ngoài. Thủ đô Praha của Cộng hòa Séc là địa điểm đầu tiên ở nước ngoài được Bộ TT&TT lựa chọn để thực hiện cuộc triển lãm "Việt Nam: Đất nước, con người - Nhìn từ biển, đảo".
Người dân Praha và du khách quốc tế tham quan triển lãm
Trước đó, vào tháng 5/2017, đoàn tiền trạm của Bộ TT&TT đã đến Praha, làm việc với Bộ Văn hóa Cộng hòa Séc, Tòa Thị chính quận Praha 1, Đại sứ quán (ĐSQ) Việt Nam và đại diện cộng đồng người Việt Nam tại Cộng hòa Séc để bàn kế hoạch phối hợp tổ chức triển lãm. Phía Cộng hòa Séc đã nhiệt tình ủng hộ Việt Nam tổ chức một cuộc triển lãm nhằm giới thiệu với người dân Séc, cộng đồng người Việt Nam tại Séc và du khách đến thăm Praha về cảnh quan, môi trường biển đảo Việt Nam và quá trình khai phá, xác lập, thực thi và bảo vệ chủ quyền biển đảo Việt Nam trong lịch sử. Praha đã cho phép Bộ TT&TT Việt Nam tổ chức triển lãm tại quảng trường Cộng hòa ở quận Praha 1. Đây là nơi có nhiều công trình kiến trúc, trung tâm thương mại, địa chỉ lịch sử - văn hóa… đặc sắc của Praha, thu hút đông đảo du khách quốc tế đến tham quan, thưởng ngoạn. Ngày khai mạc triển lãm cũng được ấn định là 18/7/2017.
Tuy nhiên, sau khi đoàn tiền trạm trở về Việt Nam, Bộ TT&TT nhận được tin là ĐSQ Trung Quốc tại Cộng hòa Séc cũng sẽ tổ chức một cuộc triển lãm về Trung Quốc ngay tại Quảng trường Cộng hòa vào đúng dịp Việt Nam tổ chức triển lãm. Vì thế, Bộ TT&TT quyết định sẽ thực hiện triển lãm sớm hơn dự kiến một tuần.
Nhờ sự hỗ trợ của ĐSQ Việt Nam và Hội người Việt Nam tại Cộng hòa Séc, đặc biệt là sự ủng hộ của chính quyền quận Praha 1, cuộc triển lãm ảnh đã long trọng khai mạc tại Quảng trường Cộng hòa, “trái tim của thủ đô Praha”, vào sáng 12/7/2017.
Nội dung triển lãm gồm 3 chủ đề: [1] Biển đảo - Không gian sinh tồn của cộng đồng người Việt Nam, giới thiệu những hình ảnh về không gian biển đảo Việt Nam, về tài nguyên biển đảo và tiềm năng khai thác nguồn tài nguyên ấy để phát triển kinh tế và du lịch biển đảo, về nền văn hóa biển và sinh kế của người dân gắn liền với biển đảo tại 28 tỉnh, thành có biển của Việt Nam; [2] Chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa, giới thiệu những văn bản, bản đồ, hình ảnh, hiện vật…là nguồn tư liệu có giá trị lịch sử và pháp lý, là bằng chứng vững chắc về chủ quyền của Việt Nam đối với biển đảo và hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa; [3] Các di sản thế giới ở Việt Nam, giới thiệu những di sản văn hóa, di sản thiên nhiên và di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam được UNESCO vinh danh là di sản của nhân loại.
Buổi chiều trước ngày khai mạc triển lãm, tham tán văn hóa ĐSQ Việt Nam tại Cộng hòa Séc cho biết, có 19 ĐSQ các nước ở Praha đã nhận lời mời và sẽ cử đại diện ngoại giao tham dự khai mạc triển lãm, trong đó có Đại sứ Trung Quốc tại Cộng hòa Séc.
Từ thông tin này, tôi được BTC triển lãm giao nhiệm vụ chuẩn bị các nội dung cần thiết để “đối đáp” với đại diện của Trung Quốc trong trường hợp họ tham quan triển lãm và có những ý kiến phản biện.
Sáng 12/7, từ 8g sáng đã có nhiều du khách, đặc biệt là kiều bào Việt Nam đến tham quan triển lãm và chụp hình lưu niệm, mặc dù lễ khai mạc chính thức chưa diễn ra. Nhiều người Việt Nam và du khách rất quan tâm đến những tư liệu, bản đồ và hình ảnh chứng minh chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa được trưng bày tại triển lãm. Họ đua nhau chụp ảnh kỷ niệm bên mô hình cột mốc chủ quyền Việt Nam trên đảo Trường Sa (Lớn) thuộc quần đảo Trường Sa.
Thứ trưởng Bộ TT&TT Hoàng Vĩnh Bảo, Đại sứ Việt Nam tại Cộng hòa Séc Hồ Minh Tuấn, Thứ trưởng Bộ Văn hóa Cộng hòa Séc Anna Matoušková và Quận trưởng quận Praha 1 Oldrich Lomecky, lần lượt phát biểu khai mạc triển lãm, và cùng với đại diện của Hội Người Việt Nam tại Séc, Liên hiệp hội Người Việt Nam tại châu Âu, Hội người Séc gốc Việt cắt băng khai mạc triển lãm vào lúc 10h sáng. 13 vị đại sứ, đại biện, đại diện ngoại giao các nước tại Praha, cùng đông đảo bạn bè quốc tế, kiều bào, sinh viên Việt Nam hiện đang sinh sống, làm ăn và học tập tại Cộng hòa Séc đã tham dự lễ khai mạc và tham quan triển lãm.
Tuy nhiên, trước giờ khai mạc ít phút, ĐSQ Trung Quốc thông báo là “do bận việc đột xuất” nên Đại sứ Trung Quốc tại Cộng hòa Séc không thể tham dự lễ khai mạc triển lãm”. Cũng không có nhân viên ngoại giao nào của ĐSQ Trung Quốc tham dự triển lãm, ngoài một số du khách Trung Quốc đứng xem biểu tượng cột mốc chủ quyền của Việt Nam trên đảo Trường Sa và những tư liệu chữ Hán về chủ quyền của Việt Nam đối với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa trưng bày tại triển lãm.
Lúc 6h chiều 12/7, tại cuộc gặp mặt do Bộ TT&TT tổ chức tại Trung tâm Thương mại Sapa ở ngoại ô Praha để cảm ơn phía Cộng hòa Séc, ĐSQ Việt Nam và đại diện cộng đồng người Việt Nam tại Cộng hòa Séc đã nhiệt tình ủng hộ để triển lãm tổ chức thành công. Người phát ngôn của chính quyền quận Praha 1 cho biết: “Đại sứ quán Trung Quốc đã chính thức thông báo với phía Séc rằng, Trung Quốc sẽ hủy bỏ cuộc triển lãm mà họ dự định tổ chức tại Quảng trường Cộng hòa vào hạ tuần tháng 7. Tất cả những người tham dự cuộc gặp mặt đã rất vui nâng ly chúc mừng cuộc triển lãm đã tạo được tiếng vang, thu hút sự quan tâm của người dân Praha, du khách quốc tế và kiều bào Việt Nam ở Cộng hòa Séc.
Với tôi, thì đây là một thành công ngoài mong đợi trong lần đầu tiên Việt Nam đưa một cuộc triển lãm về chủ quyền biển đảo Việt Nam đến với cộng đồng quốc tế.
Bài, ảnh: Trần Đức Anh Sơn