Vụ án do TAND tỉnh xét xử sơ thẩm. Người khởi kiện là bà Nguyễn Thị Thuyền (xã Phong An, huyện Phong Điền). Người bị kiện: UBND huyện Phong Điền. Người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan: Ông Đào Duy Trường và bà Nguyễn Thị Dõ (con rể và con gái bà Thuyền).
Theo người khởi kiện - bà Thuyền: Chồng bà Thuyền qua đời năm 1968. Năm 1979 bà Thuyền cùng các con canh tác 1 thửa đất ở xứ đồng Ông Đà, để trồng cây và dựng nhà ở. Năm 1985, con gái bà Thuyền là bà Nguyễn Thị Dõ kết hôn với ông Đào Duy Trường. Bà Thuyền cho vợ chồng con gái ở căn nhà bên hông trong khu đất, nhưng bà Thuyền vẫn đứng tên chủ sử dụng toàn bộ thửa đất.
Thế nhưng, ngày 29/9/2015, UBND huyện Phong Điền đã cấp giấy CNQSD đất số hiệu BY815150, có thửa số 100, tờ bản đồ số 7, diện tích 1.708,4m2 không có diện tích đất ở mà toàn bộ là đất trồng cây hàng năm mang tên Nguyễn Thị Thuyền. Trong khi đó, ngày16/10/2015, UBND huyện Phong Điền cấp giấy CNQSD đất cho ông Trường bà Dỏ, thửa 71, tờ bản đồ số 7, diện tích 1.694,4m2 trong đó diện tích đất ở là 700m2 ; đất trồng cây lâu năm 994.4m2
Sau khi biết UBND huyện Phong Điền đã cấp giấy CNQSD đất cho vợ chồng ông Trường, bà Dỏ, ngày 17/4/2017, bà Thuyền đã làm đơn khiếu nại đến UBND huyện Phong Điền, nhưng đến nay vẫn chưa nhận được quyết định giải quyết khiếu nại.
Người khởi kiện cho rằng, UBND huyện Phong Điền cấp giấy CNQSD đất cho ông Trường bà Dõ là không đúng đối tượng, mục đích, thời hạn, nguồn gốc sử dụng đất, theo quy định của pháp luật đất đai. Mặt khác, giấy xác nhận tặng, cho quyền sử dụng đất do ông Trường bà Dõ viết, bà Thuyền ký ngày 04/8/2014, được xác nhận tại UBND xã Phong An ngày 05/8/2014 là không đủ điều kiện…Vì vậy, bà Thuyền yêu cầu tòa án hủy giấy CNQSD đất số BY815999 cấp cho bà Dõ, ông Trường.
Phía người bị kiện trình bày: Ngày 29/01/2015, ông Trường, bà Dỏ lập hồ sơ đề nghị cấp giấy CNQSD đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất, đối với thửa đất số 71, tờ bản đồ số 7, diện tích 1.694,4m2, mục đích sử dụng: đất ở và đất trồng cây lâu năm. Hồ sơ được UBND xã Phong An xác nhận về nguồn gốc sử dụng đất: khai hoang; thời điểm sử dụng đất năm 1986; tình trạng tranh chấp: không; phù hợp quy hoạch.
Chi nhánh Văn phòng Đăng ký đất đai huyện Phong Điền xác nhận hồ sơ lập đầy đủ, đúng trình tự thủ tục, đủ điều kiện cấp giấy CNQSD đất. Phòng Tài nguyên & Môi trường huyện Phong Điền lập tờ trình đề nghị, do đó UBND huyện Phong Điền cấp giấy CNQSD đất số BY 815999, diện tích 1.694,4m2, mục đích sử dụng: đất ở 700m2, đất trồng cây lâu năm 994,4m2 cho ông Trường, bà Dõ. Việc cấp giấy nêu trên là đúng theo quy định của pháp luật, do đó, UBND huyện Phong Điền đề nghị tòa án bác yêu cầu khởi kiện của bà Thuyền.
Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan - ông Trường trình bày: Nguồn gốc thửa đất nêu trên, là do vợ chồng ông khai hoang để sử dụng từ năm 1985, có kê khai bản đồ 299 mang tên Trần Thị Dõ, thửa đất số 250, tờ bản đồ số 1, diện tích 2.414m2. Khi vợ chồng ông Trường làm hồ sơ xin cấp đất, có làm đơn xin xác nhận về việc tặng, cho quyền sử dụng đất với nội dung thửa đất do bà Thuyền khai hoang năm 1980 để làm nhà ở, đến năm 1985 cho vợ chồng ông Trường cả nhà và đất và không có tranh chấp gì.
Thực tế trước khi bà Thuyền đến sống tại nhà bố mẹ của bà Thuyền, thì có cho vợ chồng ông Trường 300m2. Nhưng sau đó bà Thuyền về sinh sống lại và nói trước đây bà cho vợ chồng ông đất, nên bây giờ vợ chồng ông phải cho lại bà Thuyền. Vì vậy, ông Trường đã cắt 2 mảnh đất và cho lại bà Thuyền. Việc cho giữa hai bên chỉ cho bằng lời nói chứ không làm văn bản. Do đó, ông không đồng ý với yêu cầu khởi kiện của bà Thuyền. Bà Dõ thống nhất như trình bày của ông Trường.
Hội đồng xét xử xét thấy: Tại thời điểm ông Trường và bà Dõ được cấp giấy CNQSD đất thì bà Thuyền không sử dụng đất, không kê khai đăng ký sử dụng đất, không có 1 trong các giấy tờ quy định tại Điều 100 Luật Đất đai năm 2013. Ông Trường và bà Dõ sử dụng thửa đất ổn định từ trước ngày 1/7/2004, các tài liệu chứng cứ kèm theo hồ sơ cấp giấy CNQSD đất là đúng theo quy định. Tại phiếu lấy ý kiến của khu dân cư, bà Thuyền và con trai là ông Nguyễn Thành đã ký biên bản thống nhất về nguồn gốc và thời điểm sử dụng thửa đất là do khai hoang và sử dụng từ năm 1986.
Ngày 10/6/2015, bà Thuyền có đơn đề nghị cấp giấy CNQSD đất đối với thửa đất số 100, tờ bản đồ số 7 tọa lạc tại thôn Đông Lâm, xã Phong An, huyện Phong Điền (thửa đất này liền kề với thửa đất số 71, tờ bản đồ số 7 của ông Trường, bà Dõ) và bà Thuyền đã được cấp giấy CNQSD đất ngày 29/9/2015.
Đối với “Đơn xin xác nhận về việc tặng cho quyền sử dụng đất” lập ngày 4/8/2014, tên người cho Nguyễn Thị Thuyền, người viết đơn Đào Duy Trường, Nguyễn Thị Dõ, có xác nhận của UBND xã Phong An, huyện Phong Điền xác nhận hộ khẩu thường trú và chữ ký của ông Trường, bà Dõ. Hội đồng xét xử xét thấy, thời điểm này bà Thuyền chưa được Nhà nước công nhận quyền sử dụng thửa đất, nên bà Thuyền không được quyền tặng, cho thửa đất trên.
Như vậy, ông Trường, bà Dõ đủ điều kiện để được cấp giấy CNQSD đất đối với thửa đất số 71 tờ bản đồ số 7 nêu trên. Do đó TAND tỉnh bác yêu cầu khởi kiện của bà Thuyền. Bà Thuyền kháng cáo, nhưng TAND cấp cao tại Đà Nẵng xét xử phúc thẩm, đã tuyên y án bản án sơ thẩm.
Từ vụ án này (và nhiều vụ án hành chính khác), có thể thấy, cần có căn cứ mới khởi kiện ra tòa án, tránh việc kiện tụng kéo dài, ảnh hưởng thời gian, tiền bạc và gây sứt mẻ trong mối quan hệ gia đình, do những người liên quan đến vụ kiện là ruột rà, máu mủ.
Quỳnh Anh