Kinh tế hợp tác nói chung và HTX nói riêng hiện giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế của nước ta. Theo báo của Liên minh HTX Việt Nam đến cuối năm 2020, cả nước có 25.454 HTX, 102 liên hiệp HTX, 119.399 tổ hợp tác (THT). Theo đó, khu vực kinh tế tập thể, HTX thu hút hơn 8,1 triệu thành viên, chiếm 33% tổng số hộ cá thể ở địa bàn nông thôn; 96% HTX được chuyển đổi, tổ chức lại hoạt động; quy mô, chất lượng và hiệu quả hoạt động được nâng lên. Tỷ lệ HTX hoạt động hiệu quả đạt 56%; tổng doanh thu đạt hơn 30.000 tỷ đồng, lợi nhuận sau thuế đạt 2.900 tỷ đồng, thu nhập bình quân của người lao động 3,5 triệu đồng/người/tháng.
Riêng với Thừa Thiên Huế, tính đến năm 2020, toàn tỉnh có 295/302 HTX hoạt động phù hợp với Luật HTX năm 2012 và thu hút khoảng 172.141 thành viên, thu nhập bình quân của lao động trong HTX ước đạt 25 triệu đồng/năm.
Điểm qua một vài số liệu để thấy, kinh tế hợp tác, nòng cốt là HTX có vai trò quan trọng, đóng góp tích cực vào phát triển kinh tế- xã hội đất nước, góp phần bảo đảm an sinh xã hội, ổn định chính trị. Tuy nhiên, thực tế hiện nay các HTX vẫn gặp nhiều khó khăn như: vốn, cơ sở vật chất kỹ thuật còn yếu, đội ngũ cán bộ quản lý còn hạn chế, hoạt động sản xuất ở quy mô nhỏ, việc tìm kiếm thị trường gặp nhiều khó khăn; các mối liên kết HTX- HTX, HTX- doanh nghiệp lỏng lẻo, người nông dân tự làm, tự tiêu thụ là chính và tiềm ẩn rất nhiều rủi do… Trong khi đó, nguồn lực hỗ trợ HTX rất hạn chế, công tác quản lý nhà nước về HTX chưa đáp ứng nhu cầu HTX.
Đặc biệt, với tác động của biến đổi khí hậu, thiên tai xảy ra liên tiếp; đại dịch diễn biến phức tạp đang trở thành vấn đề mang tính toàn cầu và tác động đến mọi quốc gia, mọi thành phần kinh tế. Với những khó khăn nội tại của kinh tế hợp tác nói chung, HTX nói riêng, khả năng thích ứng của các HTX có nhiều hạn chế so với các thành phần kinh tế khác.
Để giúp các HTX vượt qua khó khăn trước mắt cũng như lâu dài, ngoài các chính sách hỗ trợ của Nhà nước điều cần thiết là thúc đẩy thay đổi mô hình sản xuất, kinh doanh theo hướng phát triển bền vững; hình thành cho mỗi thành viên HTX và các HTX ý thức chủ động phòng chống và thích ứng với biến đổi khí hậu và đại dịch, giảm thiểu rủi ro và thiệt hại, phát triển và nhân rộng các mô hình HTX mới.
Thực tế thời gian qua, các HTX từng bước đổi mới về tổ chức, nội dung hoạt động, kinh doanh đa ngành, đa lĩnh vực và đem lại hiệu quả tích cực cho HTX và xã viên. Một số HTX tích cực chủ động tham gia xây dựng mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị sản phẩm có quy mô và sức lan tỏa. Đặc biệt, một số HTX đã hướng đến phát triển nông nghiệp xanh, bền vững gắn với liên kết với doanh nghiệp sản xuất quy mô hàng hóa, gắn với việc nâng cao chất lượng và giải quyết đầu ra nông sản cho nông dân. Có thể kể đến HTX NN Thủy Dương, Thủy Thanh, Phú Hồ, Quảng Thọ II, HTX mây tre đan Bao La, HTX dệt may thổ cẩm A Lưới; các HTX trồng rừng bền vững…
Đây là hướng mở, là chìa khóa để các HTX nâng cao năng lực thích ứng trước những thách thức mới và quá trình hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng hiện nay.
Hoàng Minh