Sau hơn hai tiếng đồng hồ ra rừng dương gần bờ biển hái rau chẵn lẻ, thành quả thu về của chị Nguyễn Thị Liễm (Mỹ Khánh, Phú Diên, Phú Vang) gần 3kg rau. Đang cẩn thận nhặt từng ngọn lá vàng, cắt rễ để rồi mới đưa đi bán, chị Liễm cho biết: Trước đây, rau này chẳng mấy ai ăn, nhưng từ khi dân phố ăn quen, nhất là ăn cùng với cá khoai, thì rau chẵn lẻ hái không kịp để bán. Mỗi ngày, vài mối đặt hàng rau, nên tôi cũng chịu khó đi hái, kiếm thêm thu nhập. Mỗi kg rau làm sạch thường được bán 25-30 ngàn đồng.
Thân như cây cỏ dại, lá có hình răng cưa, thân và lá nằm sát đất, giòn, sống nhiều ở những động cát, hoặc đất đồi. Khi những cơn mưa đầu mùa đổ xuống, cũng là lúc rau chẵn lẻ bắt đầu nảy mầm mọc lên thành từng vạt nhỏ khắp các nơi. Rau chẵn lẻ lên rất nhanh, vừa nhổ vạt này thì vài ngày sau vạt khác lại xanh mướt, mơn mởn vươn cao.
Rau được nhặt lá vàng, ngắt rễ làm sạch mới đưa đi bán
Rau chẵn lẻ thường dùng để ăn sống, nhúng lẩu cá khoai, hay trộn tôm thịt, ăn kèm bún bò đều khá ngon. Nhưng có lẽ ngon nhất là món vẫn là ăn kèm cá khoai, bởi theo những người dân làng biển, ăn cá khoai mà thiếu dĩa rau chẵn lẻ thì không đúng bài và mất ngon.
Những mớ rau tươi non, rửa sạch để ráo nước, để lên dĩa, dĩa rau xanh ngắt lại là rau sạch tự nhiên, đặt cạnh nồi cá khoai nóng hổi, thơm phức thì khiến ai cũng nao lòng. Hay là những cọng rau giòn giòn, có vị hơi chua và ngon ngót, chấm với các loại mắm như cá cơm, nước mắm ruốc ăn trong những ngày trời se se lạnh thì cũng ngon không kém.
Ở quê tôi vùng núi, loại rau này hay được gọi là rau mặt trăng, nhưng người dân lại không biết ăn, tới khi về làm dâu biển, tôi mới biết loại rau ngày xưa mọc quanh nhà mình lại là loại rau đặc sản, ăn ngon khó cưỡng.
Giờ cứ mỗi lần về quê chồng ở biển, tôi phải tìm mua cho được một vài kg rau chẵn lẻ mang lên cất ăn dần, và làm quà cho hàng xóm và người thân. Mới đầu, nhiều người cũng chỉ ăn thử cho vui, vì là rau dại nhưng lỡ ăn một lần rồi ai cũng “nghiện”.
Đây là rau quý của vùng biển bởi vì mỗi năm nó chỉ mọc độ vài ba tháng, mùa mưa, chứ mùa hè muốn ăn tìm đỏ mắt cũng chẳng có. Cũng từ khi rau chẵn lẻ được dân phố biết đến, và được nhiều người ưa chuộng hơn, thì nhiều người dân vùng biển cũng có thêm thu nhập từ nghề hái rau tay trái.
Vì là rau tự nhiên, lại mọc trên các động cát nên rau chẵn lẻ khá sạch, hái về chỉ cần ngâm sơ qua nước muối pha loãng, rửa sạch để ráo là có thể ăn sống.
Trời mưa phùn, trong gian bếp của mạ chồng, nồi cơm bắt đầu chín, tỏa mùi thơm lừng hòa cùng với mùi thơm của nồi cá khoai kho ném, hương thơm quyện vào nhau thêm dĩa rau chẵn lẻ xanh mướt, mơn mởn dọn sẵn khiến bụng đói cồn cào.
Vị chua dịu, giòn giòn rau từ chẵn lẻ xen lẫn vị béo bui của cá khoai hòa quyện vào nhau thật khó diễn tả thành lời.
Bài, ảnh: Thanh Thảo