Khoảng 6 giờ tối, những quán nướng cay ở đường Lê Quí Đôn đã bày hàng, chuẩn bị chờ khách.

- Chị vào đây ngồi cho ấm. Khoảng mấy người ạ? Chủ quán, tuổi đời khoảng 35, đon đả ra mời. Phong cách tiếp thị giống như người ở vùng “ngoài kia” giọng nói lai tiếng miền Bắc. “Em gốc Huế, nhưng ba, mẹ em ra Hải Phòng làm ăn. Em lớn lên ngoài đó, nên học được nhiều món nướng hải sản, cực ngon. Người ta bảo, ăn Bắc, mặc Nam, chị ạ. Cái gì hay thì mình nên học”. Đúng là tiếp thị tốt thật. Tôi nghĩ.

- Món ăn của các nơi khác làm sao ngon hơn Huế được? Tôi nói.

- Không đâu chị? Bí quyết là dùng phụ gia ấy?

Nghe nói đến phụ gia, tôi giật mình. Gần đây, báo chí đăng rất nhiều thông tin về gia vị độc hại của Trung Quốc. Gia vị để nấu phở gà tương tự như món sốt cà chua - bên trong chứa chất sền sệt màu vàng đục, thơm mùi mỡ gà. Gia vị cho món thịt nướng là những bịch nhỏ như bịch sữa tắm, có một chất màu nâu hơi nhầy. Chỉ cần 1 bịch “sốt thịt nướng” nhỏ cũng đủ để ướp 1kg thịt heo, còn muốn nấu món bún mắm, chỉ cần một viên bún mắm “Made in China” giá 5.000 đồng là nồi nước lèo bốc mùi thơm phức, phục vụ từ 50 - 60 người.

Món nướng cay

Chuyện trò một lúc, nhìn đồng hồ đã 7h kém 15 phút, quán vẫn chưa có khách. “Khoảng 7h30 thì khách mới đông”, chủ quán cho biết. Lấy cớ đi dạo, chờ bạn tới sẽ quay lại, tôi chào chủ quán để đến quán khác. Mùi thịt, hải sản nướng thơm ngào ngạt. Những bếp than đỏ hồng dưới gió đông. Ghé vào một quán khá đông khách. Kéo ghế ngồi, tôi gọi một dĩa trìa luộc, trong ánh mắt ngỡ ngàng, ngạc nhiên của các vị khách, những nam thanh, nữ tú bằng tuổi con, cháu. Cả dãy phố nướng này, duy nhất có mình tôi là khách “U60”. “Chị chờ cho chút”. Chủ quán nói khi đang dở tay nướng mực cho hai bạn trẻ ngồi cạnh tôi. Tay chị thoăn thoắt phết gia vị vào vỉ mực nướng. Mực chuyển dần từ máu trắng đục sang vàng ươm. Hai người khách rất khoái khẩu món ăn này. Người con trai gắp những chiếc râu mực cháy xém cho bạn gái. Xong mực, họ gọi tiếp thịt ba chỉ nướng. Mỡ và gia vị rơi xuống than. Nghe mùi khét của mỡ bốc lên khi gặp than hồng, tôi nhớ đến một tài liệu đã đọc. Khi nướng thịt hoặc cá trên than ở nhiệt độ 500-600 độ C, lượng mỡ nhỏ giọt xuống than hồng sẽ hình thành các phân tử hydrocarbure thơm đa vòng (AHA), đó là những chất gây ung thư. Còn trong lò nướng ở nhiệt độ 80-100 độ C, chất creatin hay creatinin trong thịt cá sẽ biến đổi thành amin thơm, amin dị vòng (gây đột biến tế bào ung thư).

Miên man với những suy nghĩ trên, tôi cứ ngồi mãi mà không gọi thêm món nào. “Chị dùng thêm thịt nướng hí. Ngon lắm”, chủ quán đon đả mời. Tôi lắc đầu từ chối. Hai bạn trẻ ngồi cạnh nhìn tôi với ánh mặt thân thiện. Tôi hỏi chuyện: “Ngon không, các cháu? “Dạ. Món nướng ngon và hấp dẫn lắm cô”! Chàng trai nói. “Cô cũng thích món nướng, nhưng ăn vào sợ bị bệnh ung thư, nên thôi”. Chàng trai tiếp lời. “Dạ, bọn cháu cũng có nghe vậy, nhưng thấy ngon nên liều. Kệ, ăn cho sướng miệng đã cô”. Chàng trai cười dễ thương. Bên cạnh bàn của đôi bạn trẻ là các bạn sinh viên của một trường đại học. Trời lạnh, mọi người đều lựa chọn các món nướng.

Quán nướng ở đường Hà Huy Tập không thua kém đường Lê Quý Đôn. Thỉnh thoảng có những vị khách là nam giới, tóc muối tiêu. Họ nói chuyện, nhâm nhi rượu và mê đồ nướng giống như khách trẻ tuổi. Ba năm gần đây, tôi đã tiễn đưa bốn người thân, quen còn khá trẻ về cõi vĩnh hằng vì bị ung thư dạ dày, đại tràng và tuyến tụy! Tôi thực sự sốc khi đọc thông tin của Tổ chức Y tế thế giới vào tháng 4/2014, Việt Nam đứng trong nhóm 2 các nước có tỷ lệ chết do bệnh ung thư. Mỗi năm, Việt Nam đang có 70.000 người chết vì ung thư, thêm 200.000 người mắc mới. Điều đáng lo ngại nhất là tốc độ gia tăng bệnh ung thư tại Việt Nam rất nhanh, đến hồi báo động. Nguyên nhân chính đến từ thực phẩm và môi trường sống.

Đinh Hoàng Xuân Hồng