Một điểm lấy mẫu xét nghiệm COVID-19 cho người dân tại thủ đô Jakarta, Indonesia. Ảnh minh họa: THX/TTXVN
Đáng chú ý, biến thể B1617 có nguy cơ làm trầm trọng thêm đại dịch, đặc biệt là ở các quốc gia có tỷ lệ tiêm chủng thấp, các chuyên gia cho biết trong một đánh giá mới nhất về loại virus này. Và đây sẽ không phải là lần cuối cùng virus đột biến, các chuyên gia nói thêm.
Giáo sư Teo Yik Ying, Hiệu trưởng Trường Y tế Công cộng Saw Swee Hock, thuộc Đại học Quốc gia Singapore (NUS) nói với Hãng Thông tấn The Straits Times rằng: "Điều đáng sợ là tốc độ mà loại biến thể này lan truyền và lưu hành rộng rãi trong cộng đồng, thường vượt qua khả năng của các đơn vị truy vết tiếp xúc để theo dõi và cách ly những người tiếp xúc với bệnh nhân, nhằm phá vỡ chuỗi lây nhiễm. Nó có khả năng gây ra một cơn bão đại dịch lớn hơn so với những gì mà thế giới đã chứng kiến trước đó".
Cũng theo các chuyên gia, biến thể B1617 đã đột biến để lây lan dễ dàng hơn từ người sang người, và có thể làm giảm khả năng bảo vệ do các loại vaccine, cũng như lây nhiễm tự nhiên mang lại.
Biến thể này đã được phát hiện lần đầu tiên ở Ấn Độ hồi tháng 10/2020, và hiện đã được tìm thấy ở khắp mọi nơi. Nhà khoa học trưởng của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bà Soumya Swaminathan cho hay, biến thể B1617 có khả năng lây nhiễm cao gấp 1,5 - 2 lần so với chủng xuất hiện lần đầu tiên ở thành phố Vũ Hán của Trung Quốc cách đây 18 tháng. Hiện nay, biến thể này đã có mặt ở hơn 50 quốc gia và đang vượt qua các chủng khác gây ra các ca bệnh ở Ấn Độ, chẳng hạn như biến thể B117.
Theo bà Soumya Swaminathan, về mức độ nghiêm trọng trên lâm sàng, vẫn hơi kém rõ ràng do chưa có nghiên cứu kiểm soát nào xem xét các bệnh nhân theo nhiều yếu tố, và xem xét tác động của loại biến thể này đối với hồ sơ lâm sàng. Tuy nhiên, các bằng chứng cá nhân dường như chỉ ra rằng, ngày càng có nhiều người trẻ tuổi ở Ấn Độ bị nhiễm bệnh và trở nên mắc bệnh nặng. Tại Ấn Độ, hơn 27 triệu người đã bị nhiễm dịch bệnh COVID-19 và hơn 325.000 người đã tử vong.
Trong khi đó, ở Singapore, biến thể này đã xuất hiện ở 2 cụm lây nhiễm cộng đồng lớn nhất trong những tháng gần đây, bao gồm ở Sân bay Changi và Bệnh viện Tan Tock Seng.
Có 3 biến thể phụ của biến thể B1617 là: B16171, B16172, và B16173. Trong số đó, biến thể phụ thứ 2 có liên quan nhất vì loại biến thể phụ này dường như đã vượt qua biến thể phụ B16171 trong các ca lây nhiễm địa phương, cũng như các ca lây nhiễm được báo cáo trên toàn cầu. Ngoài ra, biến thể phụ thứ 3 là B16173 rất hiếm.
Tại thời điểm hiện nay, vẫn chưa rõ liệu biến thể B1617 có gây ra bệnh nghiêm trọng hơn, hay số ca tử vong cao hơn hay không, mặc dù biến thể này có khả năng lây nhiễm và lây lan cao hơn.
Giáo sư Teo Yik Ying nói thêm, vũ khí tốt nhất vẫn là tiêm chủng rộng rãi. Các cá nhân đã được tiêm chủng có thể giảm nguy cơ bị nhiễm bệnh, và khả năng phát triển các triệu chứng nghiêm trọng ngay cả khi họ bị nhiễm bệnh cũng thấp hơn nhiều.
Cụ thể, nghiên cứu sơ bộ tại Hoa Kỳ do Trường Y khoa NYU Grossman ở thành phố New York và Trung tâm NYU Langone thực hiện cho thấy, các loại vaccine của Công ty dược phẩm Pfizer và Hãng dược phẩm Moderna vẫn có hiệu quả chống lại biến thể B1617. Bên cạnh đó, một nghiên cứu của Public Health England cũng chỉ ra rằng, các loại vaccine của Pfizer-BioNTech và AstraZeneca có tác dụng chống lại B16172. Nghiên cứu được tiến hành từ ngày 5/4 - 16/5 cho thấy, vaccine Pfizer-BioNTech có hiệu quả 88% chống lại biến thể B16172, 2 tuần sau mũi tiêm thứ 2. Trong khi đó, 2 mũi vaccine của AstraZeneca có hiệu quả 60%.
Tuy nhiên, với sự bùng phát trên quy mô hiện nay, B1617 sẽ không phải là biến thể mới duy nhất của dịch bệnh, điều đó nhấn mạnh sự cấp thiết của việc tiêm chủng nhằm mang lại một số loại miễn dịch cho cộng đồng toàn cầu.
Thật không may, hầu hết các quốc gia đang tụt hậu xa trong việc tiêm chủng cho người dân của họ. Giám đốc WHO khu vực châu Âu Hans Kluge cảnh báo, đại dịch sẽ không kết thúc cho đến khi ít nhất 70% người dân được tiêm chủng. "Thời gian đang chống lại chúng ta", ông Hans Kluge lưu ý; đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết phải đẩy nhanh chiến dịch tiêm chủng.
Theo Trung tâm Phòng ngừa và Kiểm soát Dịch bệnh châu Âu (ECDC), tính đến ngày 29/5, khoảng 43% người trưởng thành ở Liên minh châu Âu (EU) và Khu vực Kinh tế châu Âu (EEA) đã được tiêm ít nhất 1 mũi vaccine ngừa COVID-19.
Trên toàn thế giới, tình hình cũng không mấy khả quan. Tờ The New York Times đưa tin, tính đến ngày 28/5, hơn 1,81 tỷ liều vaccine ngừa COVID-19 đã được triển khai trên toàn thế giới, nhưng khoảng cách rõ rệt giữa các chương trình tiêm chủng ở các quốc gia vẫn còn tiếp diễn. Qua đó, Giáo sư Teo Yik Ying cho rằng: “Sự bất bình đẳng toàn cầu về nguồn cung cấp và phân phối vaccine vẫn tồn tại”.
Trong một động thái liên quan, ông Dale Fisher, Chủ tịch Mạng lưới phản ứng và cảnh báo về sự bùng phát toàn cầu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) nhận định, điều này đồng nghĩa với cơ hội cao hơn để biến thể B1617 xâm nhập vào các quốc gia, những nơi mà trước đây bị ảnh hưởng rất ít bởi đại dịch COVID-19. Những quốc gia này dễ bị tổn thương hơn do tỷ lệ tiêm chủng thấp, khiến họ dễ mắc bệnh nặng hơn.
Từ đó, ông Dale Fisher kêu gọi các quốc gia giàu có hỗ trợ nhiều hơn cho chương trình COVAX do WHO hỗ trợ, một dự án toàn cầu nhằm bảo đảm và phân phối vaccine ngừa COVID-19 cho các quốc gia nghèo hơn.
Theo Hiệu trưởng Trường Y tế Công cộng Saw Swee Hock, với hơn 3.000 đột biến và con số này đang tiếp tục tăng lên, nhiều chủng nguy hiểm hơn có thể xuất hiện ở các quốc gia, những nơi thiếu kiểm soát đại dịch.
Ông Dale Fisher nói thêm, Singapore dường như đã cố gắng để có thể hạn chế hậu quả tiềm tàng của biến thể B1617 quét qua cộng đồng, nhờ các biện pháp y tế công cộng mạnh mẽ và tỷ lệ tiêm chủng cao. Tuy nhiên, quốc gia này sẽ không hoàn toàn được an toàn cho đến khi phần còn lại của thế giới an toàn, điều này sẽ xảy ra chỉ khi toàn cầu thực hiện nhiều hơn nữa việc tiêm chủng cho tất cả mọi người.
Lê Thảo (Lược dịch từ The Straits Times)