Ước tính trong năm 2022, Nhật Bản chỉ đón chào chưa tới 800.000 trẻ sơ sinh. Ảnh: AFP/TTXVN
Cô Katahira Kazumi, mẹ của một đứa trẻ 4 tuổi, cho biết: “Chúng tôi đang sống bằng cách cắt giảm tiền tiết kiệm của mình… Đứa con thứ hai là điều không tưởng đối với chúng tôi”.
Cô Katahira đã giảm giờ làm để dành nhiều thời gian hơn cho gia đình và đã lên kế hoạch sinh ít nhất hai con. Nhưng sau nhiều năm điều trị hiếm muộn tốn kém, cô nói rằng họ không đủ khả năng để có một gia đình nhiều thành viên hơn nữa.
Tiếp tục xu hướng giảm
Nhật Bản đã chứng kiến mức sinh thấp kỷ lục trong 6 năm qua. Vào năm 2021, chỉ có 811.622 đứa trẻ được sinh ra - mức thấp nhất kể từ khi dữ liệu bắt đầu được ghi nhận từ năm 1899.
Và con số năm nay có thể còn giảm xuống dưới cả mức thấp kỷ lục của năm ngoái. Bộ Y tế Nhật Bản cho biết trong 9 tháng đầu năm 2022, chỉ có khoảng 599.000 trẻ sơ sinh được sinh ra - thấp hơn 4,9% so với cùng kỳ năm 2021.
Rõ ràng, sự suy giảm tỷ lệ sinh đang diễn ra nhanh hơn so với dự đoán của các chuyên gia nhân khẩu học vào năm 2017, khi Viện Dân số và An sinh Xã hội Quốc gia dự báo số ca sinh ở Nhật Bản sẽ không giảm xuống dưới 800.000 trẻ/năm cho đến năm 2030.
Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Matsuno Hirokazu mô tả tình hình hiện nay là “rất nguy cấp”. Theo ông, có nhiều yếu tố đang cản trở người dân kết hôn, cũng như nuôi dạy con cái, nhưng chính phủ sẽ thực hiện các bước để cải thiện tình hình.
Yếu tố tài chính
Trong những thập kỷ gần đây, người Nhật đã chọn kết hôn muộn hơn và sinh ít con hơn, một quyết định có chủ đích chủ yếu do những lo ngại về tài chính.
Một cuộc khảo sát năm 2021 với 5.800 cặp vợ chồng đã kết hôn cho thấy họ muốn có nhiều con hơn so với kế hoạch thực tế.
Theo thống kê, phụ nữ Nhật Bản dự kiến sẽ có trung bình 1,3 con trong suốt cuộc đời, trong khi để có dân số bền vững, họ cần phải có 2,1 con.
Hơn một nửa số người được hỏi viện dẫn lý do tài chính cho quyết định không sinh thêm con.
Được biết, Chính phủ Nhật Bản có kế hoạch sẽ hỗ trợ thêm 80.000 yên (592 USD) cho các cặp vợ chồng mới sinh con khi nước này tìm cách ngăn chặn sự sụt giảm đáng báo động về tỷ lệ sinh trên toàn quốc.
Tuy nhiên, nhiều nhà phê bình cho rằng điều đó là không đủ để thuyết phục các cặp vợ chồng sinh con khi họ đang phải vật lộn với chi phí tăng chóng mặt và tiền lương không ổn định.
Hiện tại, các cặp cha mẹ ở Nhật Bản nhận được khoản hỗ trợ một lần trị giá 420.000 yen khi một đứa trẻ được sinh ra. Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi đã đề xuất tăng con số đó lên 500.000 yen và số tiền mới sẽ được áp dụng vào đầu năm tài chính tiếp theo, tức từ ngày 1/4/2023.
Theo ông Matsuda Shigeki, Giáo sư Xã hội học tại Đại học Chukyo, “Nhật Bản đã mở rộng các biện pháp để đối phó với tỷ lệ sinh thấp trong nhiều năm qua, nhưng các nỗ lực đó vẫn chưa đạt đến mức có thể thuyết phục mọi người yên tâm để sinh con và nuôi con”.
.jpg)
Những năm gần đây, người Nhật sinh ít con hơn, do những lo ngại về tài chính. Ảnh: AFP/TTXVN
Một mô hình thành công
Tuy vậy, câu chuyện ở Nagi thuộc tỉnh Okayama, miền tây Nhật Bản lại đang mang đến những tín hiệu tích cực. Thị trấn 5.700 cư dân này đã đầu tư rất nhiều trong hai thập kỷ qua để giúp các bậc cha mẹ chi trả cho các dịch vụ trước khi sinh và trong quá trình chăm sóc con cái.
Năm 2019, tỷ lệ sinh ở Nagi đạt 2,95, vượt xa mức trung bình quốc gia là 1,36.
“Thật dễ dàng để nuôi dạy con trẻ ở thị trấn này. Tôi đang nghĩ đến việc sinh con thứ ba”, một phụ nữ địa phương chia sẻ. Nagi tự quảng cáo là nơi thân thiện với gia đình để thu hút cư dân mới.
Thị trấn này đã cấp cho các bậc cha mẹ 100.000 yen, tương đương khoảng 720 USD, cho mỗi đứa trẻ được sinh ra. Thị trấn cũng hỗ trợ điều trị sinh sản, cung cấp 1.400 USD mỗi năm cho trẻ trong vòng 5 năm. Ngoài ra, tất cả các chi phí y tế cho cư dân từ độ tuổi trung học trở xuống đều được đài thọ. Bữa trưa ở trường tiểu học và trung học cơ sở cũng đều được trợ cấp.
Ông Moriyasu Eiji, một quan chức của Nagi, cho biết nỗ lực này đã được đền đáp, tạo ra một cộng đồng tập trung vào việc thúc đẩy thế hệ kế tiếp.
“Các kế hoạch hỗ trợ cha mẹ mới được xem như sự sống còn của thị trấn… Thực hiện các biện pháp để chống lại sự sụt giảm tỷ lệ sinh cuối cùng sẽ góp phần mang lại hạnh phúc cho người già và những cư dân khác”, ông nói.
Với mô hình này, các bậc cha mẹ như Katahira cho rằng cả nước nên học tập tấm gương của Nagi.
“Nếu xã hội có thể khiến việc sinh con trở thành điều tự nhiên, tôi nghĩ ý tưởng trở thành cha mẹ sẽ hấp dẫn hơn đối với những người trẻ tuổi”, cô Katahira nói.
Hỗ trợ của chính phủ
Trước mối lo ngại lớn về xu hướng sụt giảm nghiêm trọng tỷ lệ sinh, Thủ tướng Kishida Fumio cũng đã cam kết tăng cường hỗ trợ của chính phủ. Thủ tướng cho biết muốn tăng gấp đôi ngân sách cho việc hỗ trợ chăm sóc trẻ em, bao gồm cả việc cấp thêm tiền cho những người mới làm cha mẹ.
Hồi đầu tháng này, Thủ tướng Kishida thông báo chính phủ Nhật Bản sẽ hỗ trợ tài chính tương đương khoảng 700 USD để giúp đỡ các phụ nữ khi mang thai, và thêm 600 USD khi sinh con. Khoản tiền này sẽ được bổ sung thêm vào khoản hỗ trợ 3.100 USD mà các bậc cha mẹ mới hiện đang nhận được.
TỐ QUYÊN (Lược dịch từ NHK)