Chuyện thẻ vàng, thẻ đỏ lâu nay cứ tưởng chỉ có môn thể thao vua. Nhưng nay thẻ phạt này còn áp dụng cả trong lĩnh vực kinh tế. Khi đã bị dính thẻ, tức là anh đã vi phạm luật chơi. Tùy theo mức độ vi phạm mà thẻ phạt nặng nhẹ khác nhau.
Điều này không có gì lạ khi hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu rộng và tác động mạnh đến sự phát triển của mỗi quốc gia. Chưa bàn đến tính cạnh tranh của sản phẩm, riêng ở góc độ luật chơi, tất cả các ngành, các quốc gia khi bước vào sân chơi toàn cầu đều phải tuân thủ luật lệ chung và phải tuân thủ các quy định mang tính hàng rào kỹ thuật của từng khu vực kinh tế, mỗi quốc gia. Một trong những yêu cầu đó là sản phẩm phải có nguồn gốc rõ ràng, hợp pháp.
Trở lại với chuyện EC cảnh báo thẻ vàng với thủy sản Việt Nam không phải là bất ngờ. Bởi EC đã cảnh báo điều này cách đây 5 năm, nhưng dù Chính phủ có rất nhiều nỗ lực vẫn chưa để chống lại nạn khai thác thủy sản trái phép. Đó là tình trạng đánh bắt hải sản trong vùng đặc quyền của các quốc gia khác hay sử dụng các phương pháp đánh bắt mang tính hủy diệt nguồn lợi thủy sản. Điều này chúng ta cũng nghe khi nhiều tàu, ngư dân nước ta bị nước láng giềng như Thái lan, Inđônêxia, Malaysia bắt giữ, đánh chìm... Ngoài ra, tình trạng đánh bắt bằng chất nổ hay phương tiện giã cào tận diệt thỉnh thoảng vẫn bị cơ quan chức năng phát hiện, bắt giữ. Ngay ở vùng biển Vinh Thanh (Phú Vang), tàu giã cào lộng hành, không chỉ gây ảnh hưởng đến nguồn lợi thủy sản mà còn khiến ngư dân khốn đốn, bị mất trắng ngư lưới cụ. Ngay với ngư dân mà còn không chịu nổi thì chẳng thể trách các quốc gia khác khiếu nại lên EC về tình trạng đánh bắt thủy sản trái phép của ngư dân nước ta. Tuy số tàu vi phạm không phải là số đông, nhưng lại tác động xấu đến nghề đánh bắt thủy sản của nước ta.
Hiện nay, kinh tế biển được xác định là một thế mạnh của Việt Nam. Với Nghị định 67, thời gian qua, lượng tàu đánh bắt xa bờ của cả nước tăng nhanh. Tàu lớn hơn, trang thiết bị hiện đại hơn đồng nghĩa với việc ngư dân có thể vươn khơi xa hơn. Tuy nhiên, nếu ngư dân không đủ kiến thức và thiếu ý thức chấp hành pháp luật thì việc vi phạm đánh bắt thủy sản càng dễ xảy ra, nhất là việc đánh bắt trái phép ở vùng biển của các nước khác.
Theo quy định, sau khi bị cảnh báo thẻ vàng, nước ta chỉ có 6 tháng để khắc phục các thiếu sót, nếu không cải thiện sẽ bị chuyển sang cảnh báo thẻ đỏ, đồng nghĩa với việc sẽ bị cấm xuất khẩu các mặt hàng thủy sản sang châu Âu.
Để thực sự quản lý tốt việc khai thác thủy sản, có rất nhiều việc phải làm, từ hoàn thiện khung pháp lý đến việc kiện toàn bộ máy, cơ quan chuyên trách quản lý, điều phối và thực hiện đồng bộ hệ thống kiểm soát thủy sản nhằm chống việc khai thác bất hợp pháp. Nhưng quan trọng nhất là việc tuyên truyền nâng cao nhận thức cho ngư dân về chấp hành luật pháp quốc tế và Việt Nam trong khai thác, đánh bắt thủy sản. Bởi không cơ quan kiểm soát nào tốt hơn là sự hiểu biết và tự giác chấp hành của ngư dân.
Hoàng Giang