Trong một lần tiếp xúc với chị Trần Thị Hoài Trâm, tôi đã nghe nữ Bí thư Huyện ủy Nam Đông ngợi ca về dòng Tả Trạch: “Nó đẹp lắm, đẹp không thua gì các hồ nổi tiếng mà tôi đã trải qua!”.

Trong một lần ngược dòng Tả Trạch, Chủ tịch UBND xã Dương Hòa Lê Văn Thức đã chỉ cho chúng tôi xem vị trí ngọn đồi - nơi có ngôi miếu mà hơn thập kỷ trước đây người dân đã dựng lên nhằm tri ân các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc.

Duệ Sơn còn được gọi là núi Lễ, núi Rệ hay Kệ, hình núi hơi nhọn, dáng đẹp, phía đông núi gối đầu lên dòng Tả Trạch. Núi như vị thần canh giữ, đứng trấn trị phía đầu nguồn sông Hương, làm án che chở cho vùng đất tọa lạc Văn Miếu và Võ Miếu. Cùng với núi Ngự Bình và núi Kim Phụng (Thương Sơn), núi Duệ được xem là những ngọn chủ sơn tụ khí của linh mạch xứ Huế. Năm Minh Mạng thứ 17, nhà Nguyễn đã cho khắc tượng núi Duệ vào Tuyên Đỉnh (trong Cửu Đỉnh).