Kiểm tra giống lúa chất lượng cao tại HTXNN Phú Lương
Thiếu vốn, thiếu nhân lực
Theo ông Bùi Bình, cán bộ HTX Nông nghiệp Phú Dương (Phú Vang), hoạt động SXKD của HTX đến nay vẫn chưa có gì thay đổi. HTX vẫn duy trì các lĩnh vực kinh doanh cũ, như vật tư nông nghiệp, phân bón, làm đất, thủy lợi, thu hoạch… Lãi bình quân mỗi năm từ các dịch vụ chỉ khoảng 150 triệu đồng, lương cán bộ HTX không quá 3 triệu đồng/người.
Nhu cầu mở rộng quy mô, đa dạng hóa các dịch vụ SXKD của HTX chưa thể thực hiện được. Các lĩnh vực HTX hướng đến là bao tiêu sản phẩm, chế biến, xây dựng thương hiệu lúa gạo của Phú Dương; mua sắm máy gặt đập liên hợp; đầu tư các mô hình nông nghiệp công nghệ cao. Khó khăn đối với HTX là kinh phí đầu tư quá lớn. Từ trước đến nay, HTX hầu như chưa nhận được sự hỗ trợ nào đáng kể từ các cấp, ngành liên quan. Do không có điều kiện mua sắm máy gặt đập liên hợp nên HTX phải thuê của các hộ, nhóm hộ trên địa bàn và các địa phương khác để thu hoạch lúa cho người dân.
Cơ giới hóa khâu gieo cấy - hướng đi mà nhiều HTX hướng đến
Ông Bình cũng trăn trở trước sự “lão hóa” đội ngũ cán bộ quản lý HTX, hầu hết đều từ 50 trở lên, có người 62-64 tuổi, chỉ duy nhất một người trẻ cũng 35 tuổi. Trình độ, năng lực đội ngũ cán bộ rất hạn chế, thiếu sự năng động, sáng tạo trong việc đổi mới phương thức hoạt động, SXKD. HTX nhiều lần tổ chức tuyên truyền, vận động, thông báo đến tận các hộ gia đình có con em học đại học, sau khi tốt nghiệp về công tác, cống hiến cho HTX nhưng hầu hết đều từ chối. Điều kiện thu nhập của HTX quá thấp, Nhà nước chưa có chính sách hỗ trợ, tạo điều kiện thỏa đáng nên không thể thu hút cán bộ trẻ, các sinh viên sau khi tốt nghiệp.
HTX Thuận Hòa (TX.Hương Trà) vốn gặp nhiều khó khăn, kinh doanh thua lỗ nhưng đã có bước chuyển biến tốt kể từ khi chuyển đổi theo luật mới. Tuy nhiên câu chuyện “bình mới rượu cũ” vẫn đeo đẳng đã “ngáng đường” trong quá trình hoạt động SXKD. Từ trước đến nay, HTX vẫn loay hoay tìm hướng đi mới, phù hợp với thực tế địa phương.
Theo Giám đốc HTX Thuận Hòa Nguyễn Ngọc Bình, định hướng của HTX là đa dạng hóa các mô hình, dịch vụ SXKD như cơ giới trong khâu thu hoạch, làm đầu mối tiêu thụ sản phẩm cho nông dân, cung ứng vật tư nông nghiệp, phân bón, thuốc trừ sâu, nuôi trồng thủy sản nhưng nguồn vốn đầu tư ban đầu quá lớn, chẳng hạn mỗi máy gặt đập liên hợp hiện nay có giá 700-800 triệu đồng. Hiện nay HTX vẫn chưa có trụ sở làm việc, không có tài sản lớn để thế chấp vay vốn kinh doanh.
Toàn tỉnh có 219 HTX hoạt động phù hợp với Luật HTX năm 2012. Tổng số cán bộ HTX 1.850 người, trong đó trình độ cao đẳng, đại học chỉ 11,89%; gần 87% chỉ trình độ sơ cấp, trung cấp; còn lại chưa qua đào tạo. Doanh thu bình quân mỗi HTX trên 2,2 tỷ đồng/năm, lãi gần 100 triệu đồng/năm. Thu nhập bình quân mỗi lao động thường xuyên trong HTX là 22 triệu đồng/năm.
Một số chính sách chưa đi vào cuộc sống
“Cần trẻ hóa đội ngũ cán bộ quản lý HTX có trình độ, năng lực chuyên môn, tâm huyết; làm được điều này, Nhà nước phải có cơ chế, chính sách thu hút lực lượng cán bộ trẻ, sinh viên đại học như hỗ trợ lương thỏa đáng, bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội”, Giám đốc HTX Thuận Hòa nêu quan điểm.
Giám đốc HTX Xuân Lộc (Phong Điền) Thái Văn Bằng kiến nghị: “Phần lớn các HTX cần ít nhất vài tỷ đồng để đầu tư mở rộng quy mô hoạt động, đa dạng hóa các dịch vụ SXKD. Điều này đòi hỏi Nhà nước tạo điều kiện thuận lợi cho các HTX vay vốn từ các kênh, nguồn quỹ hỗ trợ”.
Ông Trần Lưu Quốc Doãn, Phó Chủ tịch Thường trực Liên minh HTX tỉnh thông tin, từ năm 2014, tỉnh phê duyệt chương trình hỗ trợ kinh tế HTX giai đoạn 2015-2020, chủ yếu bồi dưỡng nguồn nhân lực, xúc tiến thương mại, tổ chức bộ máy HTX. Trước đó, tỉnh ban hành chính sách khuyến khích, hỗ trợ thành lập HTX, hỗ trợ tín dụng, xúc tiến thương mại, thị trường, xây dựng kết cấu hạ tầng. Tuy nhiên một số chính sách chưa thật sự đi vào cuộc sống, do nhiều nguyên nhân như khó khăn về nguồn lực tài chính, sau khi ban hành chính sách chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể về các thủ tục.
Theo ông Doãn, sắp đến khi ban hành các chính sách không nên dàn trải mà cần tập trung vào một vài chính sách phù hợp với thực tế địa phương, mang tính khả thi và đi vào cuộc sống nhằm tạo đột phá trong phát triển kinh tế HTX. Nhà nước cần có cơ chế hỗ trợ tiền lương cho cán bộ trẻ, sinh viên sau khi tốt nghiệp vào công tác tại các HTX. Mức lương cán bộ của phần lớn các HTX trên địa bàn tỉnh hiện nay không đủ điều kiện để đóng bảo hiểm xã hội theo quy định của Chính phủ nên cần sự hỗ trợ lương từ ngân sách Nhà nước, hoặc hỗ trợ bảo hiểm xã hội nhằm đảm bảo quyền lợi cho đội ngũ cán bộ trẻ yên tâm công tác.
Các ban ngành cần nghiên cứu, ban hành quy định hợp lý, không nên khống chế HTX chỉ cung ứng vật tư nông nghiệp, sản phẩm ra bên ngoài nội bộ thành viên quá 40% (theo Nghị định 193 của Chính phủ), mà cần tạo cơ chế thông thoáng cho HTX cung ứng 100% sản phẩm ra bên ngoài nhằm thu lợi nhuận, thúc đẩy phát triển SXKD. Về đất đai, tài sản giao cho HTX quản lý theo quy định của Chính phủ không cho phép cầm cố, thế chấp đã gây trở ngại trong việc vay vốn SXKD...
Bài, ảnh: HOÀNG TRIỀU