Học sinh Trường THPT chuyên Quốc Học trong giờ thực hành (Ảnh chụp thời điểm trước bùng phát dịch COVID-19)
Dày thêm những tấm huy chương quốc tế
Dịch bệnh triền miên nên những năm gần đây, nhiều bộ môn là thế mạnh của Thừa Thiên Huế lại không có cơ hội thi thố trên đấu trường quốc tế. Trong đó, phải kể đến môn vật lý với nhiều em đã được chọn vào vòng 2 tham dự đội dự tuyển Olympic Quốc tế nhưng đành lỡ hẹn. Tuy nhiên, trước đó, Olympic sinh học Quốc tế năm 2020 đã xướng tên Hồ Việt Đức khi xuất sắc giành huy chương vàng duy nhất cho Việt Nam. Năm 2019, Lê Công Minh Hiếu đoạt huy chương đồng tại kỳ thi Olympic Vật lý châu Á - Thái Bình Dương.
Vẫn miệt mài ôn luyện trong mùa dịch, thi cử qua hình thức trực tuyến giúp Hồ Ngọc Vĩnh Phát, học sinh chuyên tin Trường THPT chuyên Quốc Học xuất sắc giành huy chương bạc tại kỳ thi Olympic Tin học Quốc tế năm 2021. Em cũng là thí sinh nằm trong top có điểm số huy chương bạc tốt nhất và điểm cao nhất đoàn Việt Nam, đứng thứ 41/351 thí sinh dự thi. Cũng tại kỳ thi Tin học châu Á - Thái Bình Dương APIO 2021 tổ chức tại Indonesia tháng 5/2021, Phát đã giành huy chương bạc. Có được thành công đó, ngoài khả năng tư duy sắc bén và trình độ ngoại ngữ tốt, Phát có sức bền và phấn đấu liên tục để vượt qua những đối thủ nặng ký.
Cơ hội đoạt các giải cao ngày càng nhiều khi mỗi năm có từ 7 đến 8 học sinh vào vòng hai đội tuyển học sinh giỏi quốc gia tham gia đội tuyển quốc tế. Từ năm 2016 - 2021, Thừa Thiên Huế có 309 học sinh đạt giải học sinh giỏi quốc gia, trong đó, có 14 giải nhất, 86 giải nhì, 100 giải ba và 109 giải khuyến khích. Số lượng giải nhất của học sinh Thừa Thiên Huế gấp 1,3 lần bình quân giải nhất của cả nước.
Quả ngọt cho giáo dục mũi nhọn khi năm 2016, Thừa Thiên Huế xếp vị trí thứ 23 toàn quốc thì đến năm 2021 vươn lên xếp thứ 9 khi số lượng giải tăng và chất lượng giải ngày càng tốt hơn. Nổi bật nhất trong 6 năm qua là đội tuyển vật lý đã giành được 5 giải nhất, sinh học 3 giải nhất, các đội tuyển hóa học, tin học và tiếng Anh cùng giành được 2 giải nhất. Ngoài ra, một số môn thi không phải là thế mạnh của học sinh Thừa Thiên Huế, như ngữ văn, lịch sử, địa lý cũng đang dần được cải thiện và có bước chuyển biến mạnh.
Cái khó không “bó” quyết tâm
Có thành tích tốt trong giáo dục mũi nhọn, nhưng Thừa Thiên Huế không phải là địa phương có kinh phí “rủng rẻng” trong việc đào tạo nguồn lực. Chế độ đãi ngộ cho học sinh trong đội tuyển đã được quy định, tuy nhiên, không còn phù hợp với thực tế. Cụ thể, học sinh đoạt huy chương vàng Olympic quốc tế mới dừng lại mức thưởng khiêm tốn là 60 triệu đồng; giáo viên hay tổ giáo viên trực tiếp bồi dưỡng được thưởng bằng 70%.
Kết nạp Đảng cho các đoàn viên ưu tú ở Trường THPT chuyên Quốc Học (Ảnh chụp thời điểm trước bùng phát dịch COVID-19)
Cũng thành tích như vậy, nhiều tỉnh đã có mức thưởng tương xứng với số tiền lên đến hàng trăm triệu đồng mỗi khi đổi màu huy chương. Thế nhưng, tôi không khỏi ngạc nhiên khi tiếp xúc với đội ngũ giáo viên dạy chuyên và họ cho rằng, kinh phí hạn chế nhưng không phải rào cản để thầy và trò nhụt chí trong các cuộc thi quốc gia, quốc tế. “Quan trọng là học sinh phải có tố chất, bản lĩnh và người thầy biết khơi dậy niềm yêu thích và khả năng sáng tạo của các em”, thầy giáo Lê Quốc Anh, giáo viên dạy môn vật lý Trường THPT chuyên Quốc Học trao đổi.
Theo thầy giáo Nguyễn Phú Thọ, Hiệu trưởng Trường THPT chuyên Quốc Học, thế hệ vàng giáo viên luyện học sinh giỏi đang vắng dần và dường như đang bị “khuyết” để tiếp tục tạo nên “cú hích” ở những đấu trường trí tuệ lớn. Tuy nhiên, cái khó không “bó” quyết tâm khi đội ngũ giáo viên không ngừng đổi mới, nâng cao trình độ ngoại ngữ, tin học để phục vụ công tác giảng dạy. Cụ thể, Trường THPT chuyên Quốc Học hiện có 134 giáo viên thì có đến trên 70 thạc sĩ. Hơn nữa, 20% giáo viên có kinh nghiệm thâm niên trong nghề của trường đang làm rất tốt vai trò “kèm cặp” giáo viên trẻ khiến cho chất lượng giáo dục mũi nhọn yên tâm phần nào. Không quá để nói rằng, giáo dục Thừa Thiên Huế với chuỗi thành tích được nối dài là nhờ những tấm lòng yêu nghề của những người thầy. Đây cũng là kết quả của sự vận dụng sáng tạo, linh hoạt, tìm hướng đi đúng trong điều hành của ngành giáo dục.
Cơ chế và lợi thế cho giáo dục mũi nhọn
Nghị quyết số 54-NQ/TW ngày 10/12/2019 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển tỉnh Thừa Thiên Huế đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 xác định giải pháp chủ yếu là “xây dựng Trường THPT chuyên Quốc Học trở thành điểm sáng về chất lượng giáo dục trong sự nghiệp đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục Việt Nam”. Hướng đến được đầu tư để trở thành trường chất lượng kiểu mẫu của toàn quốc, ngôi trường này sẽ không chỉ nổi tiếng đào tạo có chất lượng về văn hóa, mà còn có môi trường giáo dục tốt khi học sinh được rèn luyện nhiều kỹ năng. Việc xây dựng mô hình giáo dục tiên tiến, chất lượng là điều bắt buộc phải nghĩ tới khi giáo dục đang trên buớc đường hội nhập.
Hiến kế cho giáo dục chất lượng cao ở Thừa Thiên Huế, nhiều người cho rằng, không chỉ đầu tư vào những giải quốc gia, quốc tế mà môi trường học tập chất lượng cao đòi hỏi lấy học sinh là nhân vật trung tâm của nhà trường. Các em được tham gia các hoạt động và đóng góp hết mình. Trong đó, việc quan trọng nhất ở trường chất lượng cao chính là các hoạt động đều hướng vào mục tiêu phát triển con người toàn diện và hài hòa. Và để làm được những điều như trên không cách nào khác là phải có sự đầu tư về cơ sở vật chất, đội ngũ và cơ chế quản lý.
Một yếu tố cũng không kém phần quan trọng trong việc xây dựng trường tiên tiến, chất lượng cao là phải quán triệt chủ trương xã hội hóa giáo dục, không trông chờ vào ngân sách Nhà nước, cần có cơ chế, chính sách rõ ràng về đầu tư cơ sở vật chất, chế độ đãi ngộ cho cán bộ, giáo viên. Theo đề án, giáo dục mũi nhọn, Thừa Thiên Huế sẽ được đầu tư nhiều nguồn lực cho cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm, ứng dụng công nghệ thông tin kết nối với các trường trung học, đại học danh tiếng trên thế giới… Điều đó đồng nghĩa với việc giáo dục mũi nhọn sẽ huy động nguồn lực xã hội hóa để thực hiện các chính sách đặc thù về chương trình giảng dạy, phương thức tuyển dụng, chính sách thu hút giáo viên.
Từ ngày giải phóng miền Nam thống nhất đất nước đến nay, Thừa Thiên Huế có khoảng 20 huy chương Olympic Quốc tế và khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Giai đoạn nào cũng vậy, để nâng cao chất lượng giáo dục mũi nhọn, không thể thiếu sự nỗ lực của đội ngũ giáo viên và học sinh. Từ những kết quả đạt được, chất lượng giáo dục mũi nhọn của tỉnh luôn bảo đảm tính ổn định và có chiều hướng phát triển cả về số lượng và chất lượng giải ở cấp độ quốc gia và quốc tế. Đây cũng là động lực để ngành giáo dục nỗ lực, dồn sức bước vào những kỳ thử sức mới với thế đứng vững vàng, tạo sự đột phá và tiếp tục khẳng định vị thế của vùng đất học.
Bài, ảnh: Huế Thu