Có hai dòng gạo đỏ là dòng gạo nước mặn và gạo hẻo rằn. Cùng chung số phận nhiều giống lúa địa phương khác, lúa gạo đỏ không còn được gieo trồng từ mấy chục năm nay chủ yếu là bởi năng suất rất thấp. Khi mà đời sống kinh tế còn gặp nhiều khó khăn thì đặt lên hàng đầu là là sản lượng, là chuyện “ăn no mặc bền”.

Theo dõi phát triển lúa giống ở Quảng Điền. Ảnh: Hoàng Loan

Lúa gạo đỏ có đặc thù là cấy trên những thửa ruộng bầu, tức là vùng đất bùn sâu, nhiều nước. Quỹ đất đó ở nhiều nơi trong tỉnh, đặc biệt là ở huyện Quảng Điền. Vậy nên, mấy năm gần đây sau khi đã loay hoay với nhiều loại cây trồng và vật nuôi không đạt hiệu quả, huyện Quảng Điền mạnh dạn thử nghiệm trồng lại lúa gạo đỏ trên một số diện tích ở 2 xã Quảng Lợi và Quảng Thái. Việc tái tạo, phục hồi giống lúa này không đơn giản. Theo một số chuyên gia, một cây lúa trên thửa ruộng có dấu hiệu khác biệt cũng phải nhổ bỏ ngay. Để chọn lọc giống, trên diện tích 50 - 70m2 người ta phải chọn ra những hạt giống tối ưu nhất để mùa sau gieo trồng. Vào vụ sau, cũng trên số diện tích tương tự, giống tiếp tục được lựa chọn cho vụ sau. Cứ thế qua sáu vụ mùa trong ba năm qua Quảng Điền lựa chọn được giống lúa ưng ý nhất để vừa sản xuất vừa tạo giống. Riêng ở xã Quảng Lợi, đến nay phát triển được 7ha giống lúa gạo đỏ ở vũng thấp trũng nhiễm mặn. Hiện, ngành nông nghiệp Quảng Điền hỗ trợ người dân tiếp tục mở rộng diện tích trồng lúa gạo đỏ ở đất thấp trũng, ngập mặn ven phá Tam Giang. Ngành nông nghiệp Quảng Điền đang xây dựng thương hiệu cho đặc sản gạo đỏ Quảng Điền; đồng thời, phối hợp với các siêu thị, chợ đầu mối trong và ngoài tỉnh để thu mua gạo đỏ cho nông dân.

Đan Duy