Cây bản địa đang phát triển tốt dưới tán rừng thông
Khát vọng và thách thức
Thời còn là cán bộ Lâm trường Tiền Phong, ông Tống Phước Bình (hiện là Trưởng phòng Kỹ thuật-Công ty TNHH NN 1 TV Lâm nghiệp Tiền Phong) đã ấp ủ khát vọng biến những đồi thông thành những cánh RMNĐ. Ý tưởng của ông Bình được đề đạt lên ban lãnh đạo lâm trường xem xét, song do tiềm lực tài chính thời đó quá hạn hẹp nên chưa thể triển khai.
Ước mơ về một RMNĐ luôn đeo bám ông Bình suốt mười mấy năm qua. Ông vẫn âm thầm tự nghiên cứu, tìm tòi nguồn gen, loài cây phù hợp, chờ cơ hội đến sẽ triển khai ngay. Trong lúc loay hoay tìm mọi cách để thực hiện khát vọng thì ý tưởng biến những đồi thông thành RMNĐ “đến tai” của lãnh đạo tỉnh. Có lẽ ý tưởng, khát vọng của ông Bình đã “chạm” vào tâm huyết, mục tiêu của lãnh đạo tỉnh trong tiến trình xây dựng đô thị Huế xanh, sạch, đẹp.
Phó Chủ tịch UBND tỉnh, ông Nguyễn Văn Phương lập tức yêu cầu Công ty TNHH NN 1 TV Lâm nghiệp Tiền Phong bắt tay ngay vào việc triển khai dự án trồng RMNĐ. “Tôi đã bật khóc, quên ăn, quên ngủ nhiều ngày liền khi những tâm huyết, khát vọng được chắp cánh”, ông Bình trải lòng.
Tưởng chừng mọi thứ diễn ra suôn sẻ, nhưng hoàn toàn ngược lại khi hàng loạt vấn đề không lường trước đã trở thành thách thức. Chất đất tại khu vực thực hiện trồng RMNĐ không còn đặc tính của rừng tự nhiên (độ ẩm, chất đất, tầng tán, tiểu khí hậu…) và đất rất nghèo dinh dưỡng. Cây bản địa được trồng xen dưới tán rừng thông sẽ phát triển chậm nếu không được chăm sóc hợp lý. Các loài có thể cộng sinh hoặc loại trừ nhau. Việc thích ứng với điều kiện lập địa dự án hay không vẫn chưa nói trước được...
Khu vực xây dựng RMNĐ có hệ thống giao thông thuận lợi, tương đối gần các khu dân cư nên rất dễ bị tác động bởi các hoạt động kinh tế, xã hội. Số loài cây lựa chọn tham gia xây dựng RMNĐ rất lớn nhưng số cây của một loài lại không nhiều, nhiều loài chưa sản xuất được tại vườn ươm. Mặc dù tỉnh đã xây dựng tương đối thành công vườn thực vật nhưng xây dựng ưu hợp RMNĐ lúc này là vấn đề mới, trong khi nhiều loài cây chưa được nghiên cứu về đặc điểm sinh thái.
Một cánh rừng, đa mục tiêu
RMNĐ là một phần quan trọng trong các hạng mục quy hoạch xây dựng Bảo tàng Thiên nhiên duyên hải miền Trung, cách TP. Huế 10km về phía Tây Nam. Quanh khu vực RMNĐ có các điểm di tích lịch sử Chín Hầm, Đền Huyền Trân Công Chúa, Học viện Phật giáo Việt Nam tại Huế… thuộc địa phận phường An Tây (TP. Huế) và xã Thủy Bằng (TX. Hương Thủy).
Đến nay, Công ty TNHH NN 1 TV Lâm nghiệp Tiền Phong đã trồng 67,5 ha RMNĐ với hơn 48 loài cây bản địa đặc trưng của vùng duyên hải miền Trung. Cây bản địa đang sinh trưởng và phát triển tốt, tương lai sẽ là hình thành một khu rừng tự nhiên thu nhỏ trong lòng TP. Huế.
“Ở đó hội tụ nhiều nguồn gen thực vật quý hiếm của hệ RMNĐ, góp phần thúc đẩy phát triển du lịch sinh thái của tỉnh và là nơi nghiên cứu, học tập, nâng cao ý thức của cộng đồng bảo vệ tài nguyên thiên nhiên, môi trường sống”, ông Tống Phước Bình tự hào.
Rừng bản địa, rừng tự nhiên hình thành trong lòng thành phố sẽ thuận tiện cho học sinh, sinh viên, cộng đồng địa phương… biết được nhiều loài cây rừng tự nhiên quý hiếm để bảo tồn mà không cần vào tận rừng sâu mới có thể tìm thấy. RMNĐ còn là cơ hội để phát triển du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng quanh những khu rừng bản địa, vườn bướm, vườn thú, vườn hoa, lâm viên, rừng thiền… kết hợp với các điểm di tích lịch sử đặc trưng của Huế. RMNĐ cũng là “phòng thí nghiệm”, trung tâm lưu giữ nguồn gen thực vật rừng quý hiếm hỗ trợ công tác bảo tồn, nhân giống lâm nghiệp với chi phí thấp nhất.
Theo ông Bình, RMNĐ còn có vai trò quan trọng trong bảo vệ môi trường sinh thái cho TP. Huế. RMNĐ được xây dựng thành công góp phần bảo tồn tương đối nguyên vẹn các ưu hợp phổ biến của rừng tự nhiên vùng duyên hải miền Trung. Không những bảo tồn hệ sinh thái rừng tự nhiên, khu RMNĐ thuộc Bảo tàng Thiên nhiên Duyên hải miền Trung còn bảo tồn hiệu quả các loài cây đặc hữu và quý hiếm của khu vực. RMNĐ sau khi “nên hình hài” sẽ góp phần giảm nhẹ thiên tai, ứng phó biến đổi khí hậu cho cư dân phía Tây Nam TP. Huế.
Giám đốc Công ty TNHH NN 1 TV Lâm nghiệp Tiền Phong Tôn Thất Ái Tín thông tin, diện tích RMNĐ đến nay 67,5 ha, được trồng từ năm 2016-2018; riêng năm 2015 trồng 1,3 ha tre trúc quanh hồ Châu Chữ tạo cảnh quan cho khu RMNĐ. Các loài chủ yếu cây rừng bản địa đặc trưng của vùng duyên hải miền Trung, chia thành 4 ưu hợp: gụ-huỷnh, kiền kiền, táu và cẩm liên. Cây giống đa phần tìm kiếm từ rừng tự nhiên trong và ngoài tỉnh; sau đó tiếp tục chăm sóc tại vườn ươm Công ty TNHH NN 1 TV Lâm nghiệp Tiền Phong, khi đạt tiêu chuẩn mới đưa ra trồng RMNĐ.
Cây bản địa sau khi trồng được chăm sóc, quản lý bảo vệ trong 5 năm, được bổ sung đất mùn, phân chuồng, phân hữu cơ, phân vô cơ, tủ rơm giữ ẩm giúp cải thiện tình trạng đất nghèo dinh dưỡng (nghèo kiệt). Các loài cây bản địa RMNĐ được trồng xen dưới tán rừng thông cảnh quan; đây là giai đoạn cây bản địa cần sự che bóng, chăm sóc, bảo vệ. Sau khi cây bản địa lớn, khép tán, sẽ tiến hành mở tán, tỉa thưa dần cây thông theo dự án phê duyệt giúp tạo không gian cho cây bản địa sinh trưởng, hình thành RMNĐ.
Bài, ảnh: Hoàng Triều