UNEP cảnh báo Trái đất đang trên đà nóng lên từ 2,5 - 2,9 độ C từ nay đến năm 2100. Ảnh: WMO

Được công bố ngay trước thềm hội nghị quan trọng về khí hậu COP28 ở Dubai, báo cáo của UNEP cung cấp một đánh giá chính thức và nghiêm túc về việc thế giới hiện vẫn không thể kiềm chế sự nóng toàn cầu.

Cùng với việc năm nay được dự đoán sẽ là năm nóng nhất trong lịch sử loài người, UNEP cho biết “thế giới đang chứng kiến sự gia tăng đáng lo ngại về số lượng, tốc độ và quy mô của các kỷ lục khí hậu bị phá vỡ”.

Sau khi đánh giá kế hoạch cắt giảm carbon của các quốc gia, UNEP cảnh báo rằng hành tinh đang trên đà nóng lên một cách thảm khốc từ 2,5 - 2,9 độ C từ nay đến năm 2100. Nếu chỉ dựa trên các chính sách hiện hành và nỗ lực cắt giảm khí thải, hiện tượng nóng lên toàn cầu sẽ tăng thêm tới 3 độ C.

Tuy nhiên, UNEP cho biết thế giới vẫn tiếp tục thải lượng khí nhà kính kỷ lục vào khí quyển, với lượng khí thải tăng 1,2% từ năm 2021 đến năm 2022, đồng thời cho biết thêm rằng mức tăng này chủ yếu là do đốt nhiên liệu hóa thạch và các quy trình công nghiệp.

Giám đốc UNEP Inger Andersen cho rằng các nước  G20 - các nền kinh tế giàu có nhất thế giới chịu trách nhiệm về khoảng 80% lượng khí thải - cần dẫn đầu trong việc cắt giảm và nhấn mạnh việc thúc đẩy G20 là điều “vô cùng quan trọng”.

Tham vọng và khẩn cấp

Thỏa thuận Paris năm 2015 chứng kiến các quốc gia đồng ý giới hạn sự nóng lên toàn cầu ở mức “thấp hơn” 2 độ C so với thời kỳ tiền công nghiệp - với giới hạn an toàn hơn là 1,5 độ C nếu có thể.

Cho đến nay, việc nhiệt độ toàn cầu tăng gần 1,2 độ C đã gây ra hàng loạt các tác động chết người và các tác động này đang ngày càng gia tăng trên khắp hành tinh.

Thực tế, nhiệt độ đã tăng trên 1,5 độ C trong hơn 80 ngày trong năm nay, mặc dù ngưỡng tăng này sẽ được đo ở mức trung bình trong vài thập kỷ.

Báo cáo Khoảng cách phát thải xem xét sự khác biệt giữa thực trạng ô nhiễm làm nóng hành tinh vẫn sẽ được thải ra theo kế hoạch khử carbon của các quốc gia và những gì được cho là cần thiết để tuân thủ các mục tiêu của Thỏa thuận Paris. Từ đó, báo cáo kêu gọi “những nỗ lực đầy tham vọng và khẩn cấp từ tất cả các quốc gia nhằm giảm việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch và nạn phá rừng”.

UNEP cho biết, đến năm 2030, lượng khí thải toàn cầu sẽ phải thấp hơn 28% so với các chính sách hiện hành được đề xuất để duy trì mức tăng nhiệt độ dưới 2 độ C và thấp hơn 42% đối với giới hạn đầy tham vọng dưới ngưỡng 1,5 độ C.

Tuần trước, Tổ chức Khí tượng Thế giới của LHQ cho biết mức độ của 3 loại khí nhà kính chính - carbon dioxide, metan và oxit nitơ - trong năm ngoái đều đã phá vỡ các kỷ lục trước đó.

Theo Thỏa thuận Paris, các quốc gia được yêu cầu đệ trình các kế hoạch cắt giảm phát thải sâu hơn bao giờ hết, được gọi là Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC).

UNEP nhận thấy rằng việc thực hiện đầy đủ NDC “vô điều kiện” đến năm 2030 sẽ dẫn đến 66% khả năng nhiệt độ trung bình của Trái đất tăng thêm 2,9 độ C vào năm 2100.

Các nhà khoa học cảnh báo rằng sự nóng lên ở mức độ này có thể khiến những vùng đất rộng lớn trên hành tinh về cơ bản “không thể ở được” đối với con người và có nguy cơ gây ra những điểm tới hạn không thể đảo ngược trên đất liền và đại dương.

Trong khi đó, NDC có điều kiện - dựa vào nguồn tài trợ quốc tế để đạt được - ước tính có thể sẽ hạ mức tăng nhiệt độ nói trên xuống mức tăng 2,5 độ C trong thế kỷ này.

UNEP cho biết nếu tất cả các NDC có điều kiện và các cam kết về mức không phát thải ròng dài hạn được đáp ứng toàn bộ thì có thể hạn chế mức tăng nhiệt độ ở mức 2 độ C.

Nhưng UNEP cảnh báo rằng hiện tại, những cam kết không phát thải ròng này không được coi là đáng tin cậy, vì không có nước nào trong số các quốc gia gây ô nhiễm giàu nhất G20 giảm lượng khí thải phù hợp với mục tiêu họ đã đặt ra.

UNEP cho biết ngay cả trong kịch bản lạc quan nhất, cơ hội hạn chế nhiệt độ chỉ tăng trong ngưỡng 1,5 độ C chỉ là 14%.

Tuy vậy, bà Andersen vẫn lạc quan rằng các nước sẽ có thể đạt được tiến bộ tại COP28 (diễn ra từ ngày 30/11 đến ngày 12/12 tới), bất chấp những xung đột ở Ukraine và giữa Israel-Hamas.