Di chúc của Bác. Ảnh: doanthanhnien.vn
Trong những dòng cuối cùng để lại cho chúng ta, Người viết: “Đầu tiên là công việc đối với con người”, và “Cuối cùng tôi để lại muôn vàn tình thân yêu cho toàn dân, toàn Đảng, cho toàn thể bộ đội, cho các cháu thanh niên và nhi đồng” (Di chúc).
Tròn 100 năm trước, ngày 18/6/1919, khi cái tên Nguyễn Ái Quốc lần đầu xuất hiện với bản Yêu sách của Nhân dân An Nam gửi tới Hội nghị Versailles đòi quyền tự do dân chủ và bình đẳng cho dân tộc Việt Nam, Người đã đặt vấn đề con người, bênh vực và giải phóng con người. Lòng nhân ái bao la là điểm xuyên suốt trong chủ nghĩa nhân văn Hồ Chí Minh. Cả cuộc đời Người đã đấu tranh không mệt mỏi để khẳng định và bảo vệ những giá trị cao quý của con người, đem lại ấm no hạnh phúc cho con người. Người đã thực hiện chiến lược con người khi khái niệm này còn chưa xuất hiện trên báo chí, sách vở.
Tháng 5/1968, Chủ tịch Hồ Chí Minh viết riêng một đoạn Di chúc về công việc hàn gắn vết thương chiến tranh, trong đó Người tập trung nêu lên những vấn đề về chính sách với nhiều tầng lớp xã hội.
Đối với các thương binh: “Đảng, Chính phủ và đồng bào phải tìm mọi cách làm cho họ có nơi ăn chốn ở yên ổn, đồng thời phải mở những lớp dạy nghề thích hợp với mỗi người để họ có thể dần dần “tự lực cánh sinh”.
Đối với các liệt sĩ: “Mỗi địa phương (thành phố, làng xã) cần xây dựng vườn hoa và bia kỷ niệm ghi sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ, để đời đời giáo dục tinh thần yêu nước cho Nhân dân ta”.
Đối với những gia đình chính sách “mà thiếu sức lao động và túng thiếu, thì chính quyền địa phương (nếu ở nông thôn thì chính quyền xã cùng hợp tác xã nông nghiệp) phải giúp đỡ họ có công việc làm ăn thích hợp, quyết không để họ bị đói rét”. Những chính sách ưu đãi người có công là nhiệm vụ thiêng liêng mà toàn Đảng, toàn dân phải thực hiện như một sự tiếp nối truyền thống tốt đẹp “Đền ơn đáp nghĩa”,“Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” của dân tộc, là những việc cần bắt đầu làm ngay và duy trì thường xuyên trong quá trình hàn gắn vết thương chiến tranh, xây dựng đất nước.
Trong Di chúc, Người còn nhấn mạnh: “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhiều lần nói (đại ý): Đánh đuổi đế quốc thực dân, lật đổ chế độ phong kiến còn dễ hơn việc xây dựng một xã hội mới. Như Người đã viết trong Di chúc, đây thực sự là một cuộc chiến đấu khổng lồ và cần phải có những người mới và tốt cùng chung sức chung lòng, kế tiếp nhau hết lớp này đến lớp khác mới có thể đưa cuộc chiến đấu ấy đến thắng lợi. Thực tiễn ngày càng chứng minh tầm nhìn của Người về con đường đi đến dân chủ và giàu mạnh là con đường dài, khó khăn hơn cả con đường chiến thắng đế quốc, phong kiến. Đó là “sự nghiệp trăm năm” và phải chú trọng việc “trồng người” vì “sự nghiệp trăm năm” ấy.
Với phụ nữ, Người yêu cầu: “Đảng và Chính phủ cần phải có kế hoạch thiết thực để bồi dưỡng, cất nhắc và giúp đỡ để ngày thêm nhiều phụ nữ phụ trách mọi công việc, kể cả công việc lãnh đạo. Bản thân phụ nữ thì phải cố gắng vươn lên. Đó là một cuộc cách mạng đưa đến quyền bình đẳng thật sự cho phụ nữ”.
Chủ tịch Hồ Chí Minh còn quan tâm đến “những nạn nhân của chế độ xã hội cũ, như trộm cắp, gái điếm, cờ bạc, buôn lậu,... thì Nhà nước phải dùng vừa pháp luật, vừa giáo dục để cải tạo họ, giúp họ trở nên những người lương thiện”.
Với bà con nông dân - khối quần chúng đông đảo nhất trong một đất nước có nền sản xuất nông nghiệp truyền thống, sau ngày chiến thắng, Người đề nghị miễn thuế nông nghiệp một năm cho nông dân để đồng bào thêm phấn khởi, đẩy mạnh sản xuất.
Chủ tịch Hồ Chí Minh coi con người vừa là động lực vừa là mục tiêu giải phóng của cách mạng. Một loạt những chính sách xã hội được nêu trong Di chúc khi viết về những công việc đối với con người sau chiến tranh là sự cụ thể hóa những lý tưởng giải phóng và phát triển con người trên con đường xây dựng đất nước phát triển phồn vinh. Cho đến những dòng cuối cùng, Người vẫn trăn trở việc chăm lo bồi dưỡng nguồn lực con người cho tương lai của đất nước.
Hôm nay, chúng ta đã và vẫn đang thực hiện những điều Người căn dặn về chiến lược con người trong bản Di chúc mà Bác để lại. Hàng loạt những chính sách xã hội đã được thực hiện trong thực tế, hướng tới mục tiêu: Chăm lo xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện, xây dựng văn hóa, xóa đói giảm nghèo, đền ơn đáp nghĩa, an sinh xã hội… Đó cũng là sự kế thừa và cụ thể hóa những luận điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về thực hiện Chiến lược con người trong bối cảnh mới.
TS. Ngô Vương Anh