Tên Abu Musab al-Zarqawi. Ảnh: AP
Ứng viên tổng thống Mỹ của đảng Cộng hòa, tỉ phú Donald Trump, mới đây nói rằng Tổng thống Barack Obama và cựu Ngoại trưởng Hillary Clinton là những nhà “đồng sáng lập” của IS. Phát ngôn này đã kéo theo một cuộc khẩu chiến và nối dài “thành tích” những phát ngôn gây tranh cãi của ứng viên Nhà Trắng này.
Sự việc này cũng một lần nữa khiến dư luận đặt ra câu hỏi liệu ai thực sự là kẻ đã tạo ra IS - tổ chức bành trướng suốt 1 thời gian dài qua ở Iraq, Syria và mở rộng sang các địa bàn khác với những vụ tấn công khủng bố đẫm máu.
Theo đài CNBC, kẻ thực sự sáng lập IS chính là Abu Musab al-Zarqawi - một kẻ cuồng tín gốc Jordan.
Tháng 3/2003, Mỹ đã đánh bại quân đội Iraq và giành quyền kiểm soát chính quyền, sa thải hàng nghìn nhân viên chính phủ Iraq. Kết quả là hàng nghìn người Iraq đã mất việc, các cơ sở hạ tầng bị phá hủy, nền kinh tế gần như đóng băng.
Tên Abu Musab al-Zarqawi bị tiêu diệt trong một vụ không kích của Mỹ. Ảnh: AP
Tên al-Zarqawi đã tới Iraq vào năm 2004 cùng với hàng nghìn phiến quân tình nguyện khác được sự tài trợ của trùm khủng bố al-Qaeda Osama bin Laden để chống lại lực lượng quân đội Mỹ và Anh ở Iraq.
Al-Zarqawi bắt đầu chiêu mộ các tay súng ngoại quốc thông qua Syria để vào Iraq. Tên này cũng không gặp nhiều khó khăn trong việc chiêu mộ những tay súng dòng Sunni từ khắp khu vực Trung Đông và châu Âu. Đa số những người này đều khó khăn về tài chính, song cũng có những tay súng đã sở hữu vũ khí mà họ lấy trộm hoặc mua từ quân đội.
Số lượng những tay súng kiểu này không ngừng tăng lên. Đến tháng 10/2004, Al-Zarqawi tuyên bố lập "tiểu vương" của al-Qaeda tại Iraq. Nhóm này sử dụng các chiến thuật chưa từng có trong khu vực trong nhiều thế kỉ trước, trong đó có các hành động man rợ như chặt đầu dân thường hàng loạt.
Nhóm này gồm những người trực tiếp theo al-Zarqawi và những chiến binh mới đến từ cả trong và ngoài Syria. Nhóm này sau đó đã tách khỏi al-Qaeda và đổi tên thành “Nhà nước Hồi giáo Iraq” vào cuối năm 2006, khoảng 4 tháng sau khi al-Zarqawi bị tiêu diệt trong một cuộc không kích của liên quân do Mỹ đứng đầu.
IS tiếp tục bành trướng tron 8 năm sau đó, thu hút các tay súng thuộc dòng Sunni khắp Trung Đông và châu Âu muốn chiến đấu chống lại người Mỹ và tiêu diệt người Hồi giáo dòng Shiite.
Tổ chức này đã chiếm đóng các vùng rộng lớn ở Syria, Iraq. Tuy nhiên, thời gian gần đây, IS mất dần lãnh thổ ở 2 quốc gia này do các cuộc không kích của liên quân do Mỹ đứng đầu. Tổ chức này được cho là đang mở rộng lãnh thổ sang các địa bàn khác, tăng cường các cuộc tấn công nhằm cả vào các khu vực như châu Á.
Theo Dantri