 |
| Học sinh đến trường dưới trời nắng gay gắt tại Manila, Philippines vào đầu tháng 4/2024. Ảnh: AFP/TTXVN |
Khan là một trong hơn 40 triệu học sinh phải nghỉ học trong những tuần gần đây khi nắng nóng buộc các trường học ở một số khu vực châu Á và Bắc Phi phải đóng cửa.
Nắng nóng gay gắt
Khi khí hậu ấm lên do đốt nhiên liệu hóa thạch, các đợt nắng nóng sẽ kéo dài hơn và đạt mức đỉnh cao hơn khi nền nhiệt trung bình tăng lên. Trong bối cảnh đó, các cơ quan chính phủ và chuyên gia y tế cộng đồng trên khắp thế giới đang phải vật lộn với việc có nên cho học sinh tiếp tục đến trường trong những lớp học nóng bức hay khuyến khích chúng ở nhà và chờ đợi.
Quyết định nào cũng có hậu quả đi kèm. Theo dữ liệu của Liên hợp quốc, khoảng 17% trẻ em trong độ tuổi đi học trên thế giới đã thất học, nhưng tỷ lệ này lớn hơn nhiều ở các nước đang phát triển, với gần 33% trẻ em khu vực châu Phi cận Sahara thất học so với chỉ 3% ở Bắc Mỹ. Điểm kiểm tra của trẻ em ở các nước đang phát triển cũng tụt hậu rất xa so với các nước phát triển.
Các chuyên gia nói rằng, nhiệt độ có thể khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn, làm gia tăng khoảng cách học tập giữa các quốc gia đang phát triển vùng nhiệt đới và các nước phát triển, thậm chí ngay cả giữa các quận giàu - nghèo ở các nước giàu. Nhưng việc đưa trẻ đến những trường học quá nóng cũng có thể khiến chúng bị bệnh.
Nam Sudan năm nay đã đóng cửa trường học đối với khoảng 2,2 triệu học sinh vào cuối tháng 3 khi nhiệt độ tăng vọt lên 45 độ C. Hàng nghìn trường học ở Philippines và Ấn Độ cũng có động thái tương tự vào cuối tháng 4 vừa qua.
Trong khi đó, Bangladesh tiếp tục lưỡng lự giữa việc mở và đóng cửa trường học với khoảng 33 triệu học sinh trong thời điểm sắp đến kỳ thi - ngay cả khi nhiệt độ lên đến mức nguy hiểm.
Giám đốc tổ chức phi lợi nhuận Save the Children tại Bangladesh – ông Shumon Sengupta cho biết, nhiều trường học ở nước này không có quạt, hệ thống thông gió không tốt và có thể lợp mái tôn - loại vật liệu không có khả năng cách nhiệt tốt.
Hôm 29/4, một ngày sau khi mở lại các trường học đã đóng cửa vào tuần trước do nắng nóng, chính quyền Bangladesh buộc phải tiếp tục đóng cửa tất cả các trường tiểu học và cơ sở giáo dục ở gần một nửa số quận khi nhiệt độ lên tới 43 độ C.
Tác động đến việc học
Ngay cả khi học sinh tiếp tục đến lớp trong thời gian nắng nóng, việc học tập của các em vẫn có thể bị ảnh hưởng. Theo các nhà nghiên cứu, nhiệt độ cao làm chậm chức năng nhận thức của não, làm giảm khả năng ghi nhớ và xử lý thông tin của học sinh.
Một nghiên cứu được công bố trên Tạp chí Kinh tế Mỹ cho thấy, kết quả thi của học sinh trung học tại Mỹ sẽ thấp hơn nếu chúng tiếp xúc với nhiệt độ cao hơn trong năm học đó. Cụ thể, nếu nhiệt độ trung bình của một năm học ấm hơn 0,55 độ C sẽ làm giảm 1% kết quả học tập trong năm đó.
Đồng tác giả của nghiên cứu – ông Josh Goodman, nhà kinh tế tại Đại học Boston nói rằng, phần lớn tác động đó sẽ biến mất ở những trường học có máy điều hòa.
Ông Goodman và các đồng nghiệp cũng ghi nhận những kết quả tương tự khi xem xét dữ liệu về kỳ thi tiêu chuẩn hóa ở các quốc gia khác.
“Khi học sinh ở những nơi này trải qua một năm nóng nực hơn, dường như chúng học được ít hơn”, ông nói và cho rằng điều đó thật đáng lo ngại, vì khi thế giới ấm lên, các nước vốn đã nóng đang chuyển sang khí hậu cực nóng sẽ phải chịu thiệt hại nhiều hơn các nước ôn đới.
“Biến đổi khí hậu sẽ làm tăng khoảng cách học tập giữa các nước nóng và mát”, ông Goodman cảnh báo.
Một số nghiên cứu còn cho thấy, nhiệt độ quá cao ở vùng nhiệt đới có thể ảnh hưởng đến việc học tập của trẻ ngay cả trước khi chúng được sinh ra.
Một nghiên cứu năm 2019 được đăng trên Kỷ yếu của Viện Hàn lâm Khoa học Quốc gia cho thấy, trẻ em ở Đông Nam Á tiếp xúc với nhiệt độ cao hơn mức trung bình trong tử cung và khi còn nhỏ dường như sẽ có số năm đi học ít hơn khi lớn lên.
Tác giả nghiên cứu Heather Randell, nhà xã hội học tại Đại học Minnesota cho biết, với nhiều người trong khu vực phụ thuộc vào nông nghiệp, nhiệt độ cao có thể ảnh hưởng đến sản xuất lương thực và thu nhập của hộ gia đình. Do đó, nếu mùa màng bị hư hại do nắng nóng, trẻ nhỏ có thể không đủ ăn, điều này có thể cản trở sự phát triển của chúng và một gia đình có thể sẽ không còn đủ khả năng chi trả học phí hoặc có thể cho trẻ nghỉ học để phụ giúp việc đồng áng.
Thực tế, việc ngày càng nhiều trường học phải đóng cửa hơn vì nắng nóng gay gắt đang kéo theo nhiều lo lắng. Theo báo cáo của các tổ chức phi chính phủ, khi trẻ em không được đến trường, chúng sẽ dễ bị tổn thương hơn trước vấn nạn lao động trẻ em và tảo hôn.