Mô hình nông nghiệp công nghệ cao của Trường đại học Nông lâm Huế
Phân bón hữu cơ đi trước một bước
Việc lạm dụng phân bón hóa học, thuốc trừ sâu… trong nông nghiệp để tăng năng xuất, sản lượng làm chất lượng sản phẩm ảnh hưởng trong khi các nước nhập khẩu nông sản kiểm tra nghiêm ngặt chất lượng các mặt hàng nông sản, nhất là tồn dư của các chất kháng sinh, thuốc bảo vệ thực vật, thuốc kích thích tăng trưởng và hàm lượng các kim loại nặng trong nông sản. Đây là rào cản khiến hàng nông sản Việt Nam khó chen chân vào thị trường thế giới.
Số liệu của ngành nông nghiệp tỉnh cho thấy, gần đây, NNHC bắt đầu có vị trí trong phát triển nông nghiệp. Năm 2016, toàn tỉnh có 5 địa phương xây dựng các mô hình sản xuất theo hướng hữu cơ với diện tích 89 ha. Năm 2017, con số này được nâng lên 11 địa phương với diện tích 343,6 ha; trong đó 343 ha lúa hữu cơ và 0,6 ha rau hữu cơ. Các mô hình sản xuất trên được liên hết với Công ty TNHH MTV Nông sản hữu cơ Quế Lâm (Công ty Quế Lâm), HTX NN hữu cơ Thanh Trà, HTX NN An Lỗ...
Vụ đông xuân năm 2018, trên địa bàn tỉnh đã triển khai sản xuất lúa hữu cơ với tổng diện tích 128 ha. Công ty Quế Lâm cùng Sở Công thương đang đẩy nhanh dự án thí điểm liên kết giữa HTX với doanh nghiệp trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông sản. Đồng thời tiếp tục triển khai dự án công nghệ cao tại khu công nghiệp Phong Thu-Phong Điền với việc đầu tư nhà máy chế biến nông sản, chế biến thức ăn và khu chăn nuôi, trồng cây ăn quả trong khu vực, mở rộng mô hình sản xuất lúa hữu cơ... Tuy nhiên, so với tổng diện tích lúa sản xuất mỗi vụ trên 28 ngàn ha thì con số trên vẫn khá khiêm tốn.
Tại hội thảo đẩy mạnh sản xuất phân bón hữu cơ (PBHC) mô hình tổng hợp hữu cơ, NNHC và công nghệ cao do UBND tỉnh tổ chức, Quyền Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam Nguyễn Hạc Thủy chia sẻ: Sử dụng PBHC trong sản xuất là giải pháp cải tạo đất hiệu quả phù hợp với nền NNHC. PBHC vi sinh chứa nhiều vi sinh vật có lợi cho cây trồng, giúp đất tơi xốp, giữ được độ ẩm, không làm bạc màu đất. PBHC vi sinh còn cung cấp gần như đầy đủ chất dinh dưỡng cho cây trồng, có tác dụng làm tăng khả năng miễn dịch của cây trồng, giúp năng suất tăng thêm 20% so với khi sử dụng phân bón vô cơ. Đẩy mạnh sử dụng PBHC thay thế cho phân bón hóa học là bước chuyển dịch đầu tiên nên làm để phát triển NNHC.
Nông dân là trung tâm
Ông Nguyễn Thành Trung, Giám đốc Công ty Quế Lâm Huế cho biết, từ khâu tổ chức sản xuất, tìm vị trí phù hợp, canh tác đến kiểm tra giám sát và khâu cuối cùng là đưa sản phẩm ra thị trường sản xuất NNHC đều phải tuân thủ theo quy trình nghiêm ngặt; trong đó, người nông dân giữ vị trí trung tâm.
Người dân chỉ được phép sử dụng PBHC, phòng trừ cỏ dại, sâu bệnh bằng các biện pháp thủ công hoặc thuốc sinh học. Với những vùng thâm canh cao, trước đây đã sử dụng nhiều phân bón hóa học và hóa chất bảo vệ thực vật khi chuyển đổi sang sản xuất hữu cơ trong những năm đầu, năng suất sẽ giảm rõ rệt và gặp khó khăn trong phòng chống sâu bệnh do áp lực sâu bệnh còn cao. Cân bằng sinh thái bị phá vỡ cần thời gian để thiết lập lại nên mất nhiều công lao động và khó thực hiện trên diện rộng. Khoảng 3 năm sau đó, đất được cải tạo năng suất, sâu bệnh mới được cải thiện. Do năng suất không cao, công lao động nhiều nên giá thành sản phẩm từ NNHC thường cao so với sản phẩm khác.
Theo ông Trung, phát triển NNHC rủi ro lớn, mức đầu tư cao nên những doanh nghiệp nhỏ, không có tiềm lực kinh tế hay hộ gia đình triển khai rất khó khăn. Chỉ tính riêng trong 4 năm sau khi thành lập, đơn vị chấp nhận lỗ trên 3 tỷ đồng để đặt nền tảng cho sản xuất NNHC tại Huế. Doanh nghiệp sản xuất NNHC hiện chưa nhận được sự đồng hành nhiều từ Nhà nước và chính quyền địa phương.
Đại diện Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh cho rằng, chính sách và cơ chế cho NNHC chưa đầy đủ như: chính sách về thị trường, chính sách đặc thù hỗ trợ cho mô hình liên kết chuỗi; vốn đầu tư cho nghiên cứu ứng dụng công nghệ sinh học, giá cả. Việc chứng nhận cho sản phẩm NNHC vẫn đang còn bỏ ngỏ, ảnh hưởng tới tâm lý của người sản xuất lẫn người tiêu dùng.
Sản xuất NNHC đã có tiêu chuẩn quốc gia về hướng dẫn sản xuất chế biến, ghi nhãn sản phẩm NNHC và tiêu chuẩn quốc gia về trồng trọt hữu cơ. Tuy nhiên, việc áp dụng đang còn gặp nhiều khó khăn do thiếu những quy định quản lý Nhà nước về điều kiện sản xuất kinh doanh, tiêu thụ sản phẩm hữu cơ, nhất là các quy chuẩn kỹ thuật về sản xuất hữu cơ chuyên ngành thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
Ông Nguyễn Thành Trung đề xuất: Các địa phương đang đẩy mạnh các hoạt động khảo nghiệm giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật... tốn kém nhưng hiệu quả chưa cao và thật sự không cần thiết. Thay vì đầu tư cho những hoạt động trên, chính quyền nên tập trung cho những giải pháp hỗ trợ xây dựng nền nông nghiệp hiện đại, ứng dụng công nghệ cao, NNHC sẽ tạo được cú hích cho nông nghiệp tỉnh nhà.
Bài, ảnh: HOÀNG LOAN