Đã qua tiết thu phân. Ngọn gió ngoài sông phả về hơi lạnh nghe ra mùi hương đất đai kỳ hoai ủ. Con nhóc giờ này năm xưa rén nhẹ bước chân vo bơ gạo độn khoai, rang thêm mẻ hạt dầu với ruốc. Một phần cho mẹ ra đồng, phần nữa con theo đám các bà dì đi qua chợ huyện rồi đến trường học. Những ngọn đồi mù mịt trong mưa. Đứa trẻ mắt nhắm mắt mở thấy mình mãi vòng quanh không qua hết bìa rừng... Nó ứa nước mắt thèm ngủ vùi trong mùi lá còn vương.

Mùa hè nắng như đổ lửa, những rừng tràm trên trảng cát cứ héo quắt dần đi. Thế mà chỉ cần vài cơn mưa qua, rừng tràm lại đã hồi sinh. Màu lá xanh dần lấn át lá vàng, những cành tràm khẳng khiu có thêm sức sống. Dưới đám lá tràm ẩn mục, món quà độc đáo từ trảng cát trắng cũng dần dần lộ diện, chúng là những búp nấm tràm xinh xắn đang soạn sửa đội đất nhô lên.

Có nhiều cơ sở kinh doanh giống cây lâm nghiệp có chất lượng, nhưng người dân khó tiếp cận do giá cao, bình quân 2.500 đồng/cây. Vì vậy, việc người dân sử dụng cây giống không rõ nguồn gốc với giá thấp khoảng 1.000 đồng/cây, đã ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh rừng, nhất là mục đích kinh doanh rừng gỗ lớn.

Những ngày chớm thu mưa giông sùi sụt, cây sấu cho quả đã lâu còn sót lại ít quả ra sau, ngày nào cũng rủ nhau rụng xuống. Sấu chín màu vàng rám nắng, cùi dai và có vị ngọt. Ngày nào mẹ cũng nhặt nhạnh, rửa sạch đất cát để ráo ở rổ đặt trên bàn ăn. Vui miệng, người ra, người vô tiện tay lại nhón một trái nhấm nháp. Tiếc của rơi rụng, mẹ siêng luộc rau hơn, lấy cớ để dầm mấy quả sấu. Rồi mẹ cẩn trọng khía trái sấu thành khoanh, đem ngâm mắm ớt. Mỗi bữa ăn, chén sấu ngâm mắm luôn được đặt giữa mâm, mọi người cứ đưa đũa gắp dằn lên chén cơm như một việc đã được lập trình thành nếp. Dẫu sấu xanh tươi ngon trữ đầy trong ngăn đá tủ lạnh dư sức ăn cả năm, nhưng nhà tôi vẫn luôn “ăn vớt” sấu chín cuối mùa như thói quen mặc định, như sự bảo chứng cho tình người, tình cây gắn bó.

Lên chợ vùng cao A Lưới, tôi vẫn giữ thói quen tìm đến những người bán quả trong gùi.

Tạo sinh kế cho người dân từ việc khai thác hiệu quả môi trường rừng, ngành chức năng ở A Lưới đã huy động và phát huy được vai trò cộng đồng trong bảo vệ rừng ở địa phương.