 |
| Điện Kiến Trung rực rỡ trong đêm Festival. Ảnh: VPUB |
Tối 7/6, lễ Khai mạc Tuần lễ Festival Nghệ thuật quốc tế Huế 2024 được tổ chức trong khuôn viên Đại Nội Huế. Sân khấu được dựng trong Tử Cấm thành, backround là điện Kiến Trung, tòa cung điện mới được phục dựng và đưa vào đón khách tham quan dịp Tết Giáp Thìn - 2024.
Bản thân điện Kiến Trung đã lộng lẫy, nay còn thêm công nghệ hiện đại trình chiếu Laser, Led Matrix, Hologram, 3D Mapping… càng khiến cho sân khấu khai mạc Tuần lễ Festival trở nên lộng lẫy, kiêu sa bội phần, làm rung động con tim của mọi khán giả và công chúng, kể cả những người khó tính nhất.
 |
| Backround tuyệt vời cho đêm nhạc Trịnh Công Sơn |
Nhân đây xin nhắc lại vài thông tin về điện Kiến Trung. Cái tên Kiến Trung xuất hiện vào năm 1916 dưới thời Khải Định khi ông vua này quyết định cho đổi tên lầu Du Cửu (xây năm 1913, thời Duy Tân) thành Kiến Trung. Năm 1921, thấy lầu chật hẹp, Vua Khải Định cho Bộ Công xây dựng mới một tòa lầu rộng hơn bằng chất liệu bê tông, kiến trúc pha trộn Âu - Á, tên cũ Kiến Trung vẫn giữ. Công trình được làm từ năm 1921 đến năm 1923 mới hoàn tất; là nơi ăn ở, sinh hoạt, cũng là nơi Vua Khải Định băng hà vào năm 1925.
Vua Bảo Đại sau khi kế vị đã tiếp tục cho tu sửa, tân trang các tiện nghi của điện Kiến Trung theo thể cách Tây phương; làm nơi sinh sống của gia đình nhà vua và hoàng hậu Nam Phương cho đến khi nhà Nguyễn cáo chung năm 1945. Điện Kiến Trung sau đó đã được triệt giải để tiêu thổ kháng chiến, mãi đến hơn 60 năm sau, vào năm 2019 mới được chính thức khởi công phục dựng ngay trên nền cũ với tổng số vốn đầu tư 123 tỷ đồng; là công trình quy mô lớn nhất được nghiên cứu phục hồi kể từ khi Quần thể di tích Cố đô Huế được công nhận Di sản thế giới (1993).
Sau 5 năm thi công, Tết Giáp Thìn - 2024, điện Kiến Trung hoàn tất phục dựng và mở cửa đón khách. Sự kiện này đã lập tức trở nên “hot” trên diễn đàn báo chí lẫn mạng xã hội. Nườm nượp du khách, công chúng đổ về ghé thăm, ai cũng muốn được tận mắt chiêm ngưỡng, được thỏa thuê check-in cùng tòa lâu đài lộng lẫy, diễm lệ và hoành tráng này. Và bây giờ, sau 5 tháng mở cửa, điện Kiến Trung trở thành sân khấu chính quá ấn tượng cho lễ Khai mạc Tuần lễ Festival Nghệ thuật quốc tế Huế 2024!
 |
| Góc phía đông điện Kiến Trung |
Vậy nhưng du khách và khán giả có thể không nhiều người biết sân khấu điện Kiến Trung đang hiện diện trước mắt mình xưa kia chính là đệ nhất thắng cảnh của đất Kinh đô mà Hoàng đế Thiệu Trị đã nhắc đến đầu tiên trong “Thần kinh nhị thập cảnh” (Hai mươi cảnh đẹp của đất Thần kinh). Các tài liệu còn được lưu lại như Đại Nam thực lục, Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, Đại Nam nhất thống chí đều cho biết, chính trên nền của điện Kiến Trung xưa kia từng tồn tại một ngôi lầu có tên là lầu Minh Viễn - một kiến trúc quan trọng trong Tử Cấm thành. Công trình này được xây dựng vào tháng 6/1827 dưới thời Minh Mạng. Theo mô tả, lầu có nền cao 1 trượng 1 tấc (khoảng trên 4m; nếu tính theo độ dài của trượng Trung kỳ, 1 trượng = 4,7m, thì cao khoảng 5m), chung quanh có lan can bằng gạch hoa, mặt nam của nền xây 3 hệ thống bậc cấp, mặt bắc chỉ xây một hệ thống. Lầu gồm 3 tầng, cao 2 trượng 7 thước (khoảng trên 11m). Kiến trúc tầng dưới gồm 3 gian 2 chái. Mái lầu lợp ngói ống hoàng lưu ly. Giữa nóc tầng ba có đính một viên ngọc châu. Phía bắc của lầu, ở bên trái và bên phải, dựng hai cột cờ. Từ hai bên nền lầu có thể đi ra khỏi mặt sau Tử Cấm thành bằng cửa Tường Loan ở bên trái và cửa Nghi Phụng ở bên phải. Như vậy, đỉnh của tòa nhà lầu này cao khoảng 15m so với mặt đất. Công năng tuy không được đề cập, nhưng gọi là “ngự lâu” nên có thể suy đoán lầu Minh Viễn là nơi để nhà vua nghỉ ngơi, ngắm cảnh thư giãn. Sau nửa thế kỷ tồn tại, đến năm 1876 thời Vua Tự Đức lầu bị triệt giải. Giả thiết được nêu ra có thể là do lầu quá bị xuống cấp theo thời gian, không an toàn để sử dụng, mà triều đình Tự Đức lúc ấy đang rối ren bởi giặc ngoại xâm, khó khăn nhiều mặt nên lầu không được đầu tư để dựng lại. Mãi hơn 3 thập kỷ sau, năm 1913 dưới thời Duy Tân, trên nền cũ của lầu Minh Viễn triều đình mới cho dựng lên một cái lầu khác theo kiểu mới gọi là lầu Du Cửu. Và như trên đã nói, đến năm 1916 thời Vua Khải Định thì lầu Kiến Trung xuất hiện.
Lầu Minh Viễn xưa kia hẳn phải đẹp và có ý nghĩa quan trọng lắm trong chốn hoàng cung, nên mới được Vua Thiệu Trị xếp vào “Đệ nhất cảnh” trong 20 cảnh đẹp được ông chọn lựa. Bài thơ “Đệ nhất cảnh” của ông có tên là Trùng minh viễn chiếu”, nguyên văn như sau:
Đệ nhất cảnh - Trùng minh viễn chiếu
Kình thiên trực tủng giáng không trung,
Tam điệp nguy nga đạt tứ thông.
Thôi xán vân hà chưng ỷ hạm,
Tinh dinh nhật nguyệt khám điêu lung.
Thiên phương phong cảnh thường quang lãng,
Vạn lý sơn hà tận hội thông.
Tinh nhất nguy vi tư chúc ẩn,
Cao minh du cửu đạo khâm sùng.
Dịch nghĩa:
Ánh quang nhật nguyệt cùng chiếu về
Lầu màu đỏ rực thẳng vút lên không trung/ Ba tầng to lớn trải rộng khắp bốn phía/ Những lan can ở hiên lầu vẽ hình ráng mây sáng lóng lánh/ Những cửa sổ chạm trổ sáng tỏ dưới ánh mặt trăng, mặt trời/ Phong cảnh bao la chung quanh thường quang đãng/ (Ở lầu) có thể thấy suốt non ngàn dặm xung quanh/ Phải giữ lấy đạo tinh nhất nguy vi để soi đến chỗ khốn khó của người dân/ Đó là đạo sáng suốt cao xa lâu dài đáng khâm phục như chốn lầu cao vút này.
(Theo Thi Viện)
“Trùng minh viễn chiếu” không chỉ là bài thơ vịnh cảnh đẹp, mà qua cảnh ấy, nhà vua còn suy nghĩ, còn tự răn mình về đạo trị nước. Lầu Minh Viễn đã không còn, nhưng điện Kiến Trung trên nền lầu cũ nay đã được phục hồi nguyên trạng. Mạo muội mách bạn vài thông tin để càng thêm yêu quý với di tích lộng lẫy và thú vị này.