Nắm được quy luật của thiên nhiên và từ đó, người dân vận dụng vào đời sống. Riêng trong lĩnh vực sản xuất, việc cơ cấu mùa vụ thể hiện rõ nhất điều này và được ngành nông nghiệp chỉ đạo khung lịch thời vụ chặt chẽ.
Tuy nhiên, trong thực tế, người dân cũng đã có những sáng tạo, vận dụng để sản xuất, chăn nuôi trái vụ nhằm đạt hiệu quả kinh tế cao. Nhưng đi kèm với đó là những rủi ro khó lường. Điển hình, trong đợt lũ lụt đầu tháng 11 vừa qua, dù ngành thủy sản đã khuyến cáo người nuôi cá hạn chế thả mới, tranh thủ thu hoạch để hạn chế rủi ro, thiệt hại khi lũ về, nhưng người nuôi vẫn hy vọng vào mùa cá tết được giá, lãi cao. Kết quả, nhiều hộ rơi vào cảnh trắng tay khi đánh bạc với trời…
Tự nhiên vốn phát triển theo quy luật tự nhiên. Vì vậy việc con người can thiệp thô bạo vào tự nhiên sẽ để lại những hệ lụy khó lường. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng phức tạp, khó lường và khốc liệt, việc phát triển sản xuất càng phải tôn trọng tự nhiên và biết thích ứng với biến đổi khí hậu.
Để làm tốt điều này có rất nhiều việc phải làm. Trước hết là cần quy hoạch lại vùng sản xuất phù hợp với điều kiện tự nhiên, thổ nhưỡng từng vùng. Làm tốt công tác quy hoạch không chỉ tạo ra những vùng chuyên canh mà còn tránh được xung đột lợi ích giữa các loại hình sản xuất.
Trên cơ sở quy hoạch, việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi cần được xem xét, vận dụng phù hợp, giảm thiểu tác động bất lợi của thiên nhiên. Chẳng hạn, với vùng cát, vùng khó khăn nguồn nước, vùng thường bị nhiễm mặn không nhất thiết cứ chạy theo cây lúa mà có thể chuyển đổi trồng các loại cây ít sử dụng nước hoặc luân chuyển vụ trồng trọt, vụ nuôi trồng thủy sản.
Trong quá trình sản xuất, bên cạnh việc tuân thủ khung lịch thời vụ của ngành chức năng, việc áp dụng quy trình, công nghệ sản xuất mới kết hợp với kinh nghiệm dân gian không chỉ giảm thiểu rủi ro mà còn đem lại hiệu quả kinh tế cao. Chẳng hạn, áp dụng công nghệ tưới nhỏ giọt cho vùng khó khăn nguồn nước; nhà lưới, nhà kính cho vùng chuyên canh rau màu, nuôi trồng thủy sản có thể sản xuất quanh năm. Hoặc kinh nghiệm trồng hoa trên giàn kết hợp lưới che giúp người trồng hoa tránh được cả ngập lụt lẫn mưa lớn… Tất nhiên, việc này sẽ cần chi phí đầu tư ban đầu lớn, nhưng có thể sử dụng được nhiều vụ và hạn chế tối đa rủi ro.
Với sự biến đổi khí hậu diễn ra ngày càng khốc liệt thì yêu cầu “sống chung” càng đặt ra nhiều vấn đề, nhất là việc sản xuất bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu. Để giải quyết vấn đề này, ngoài sự chủ động của người dân cần “bàn tay” của chính quyền và các chính sách khuyến khích, hỗ trợ phù hợp của nhà nước.
Hoàng Giang