Lao động không ký kết hợp đồng sẽ ảnh hưởng đến quyền lợi (ảnh minh họa)
Hơn 20 năm làm trong nghề xây dựng nhưng anh Hồ Viết Đức, trú tại phường Phước Vĩnh, TP. Huế chưa bao giờ ký kết hợp đồng lao động, đồng nghĩa với việc không tham gia các loại hình bảo hiểm bắt buộc. Làm quần quật cả năm, nhưng vào những ngày lễ và tết, anh không được nhận tiền thưởng như các lao động chính thức khác. Anh Đức trải lòng, tôi là lao động chính trong nhà nên hàng tháng muốn nhận một khoản tiền để về trang trải cuộc sống, không muốn đóng BHXH, BHTN. Bây giờ, tôi mất việc làm, không được hưởng trợ cấp thất nghiệp nên cảm thấy tiếc khi lâu nay mình đứng ngoài chính sách an sinh xã hội.
Dịch bệnh khiến 100 lao động ở HTX vận tải ô tô TP. Huế thất nghiệp. Công đoàn cơ sở cũng đã nghiên cứu nội dung Nghị quyết 68 nhằm giúp người lao động được hưởng chế độ, tuy nhiên, chỉ được 6/100 người đủ điều kiện. Ông Hoàng Đình Võ, Chủ tịch CĐCS HTX vận tải ô tô cho hay: Với đặc thù ngành nghề và mô hình hợp tác xã, nhiều xã viên chưa tham gia BHXH, nên số người được hưởng chế độ theo NQ 68 là rất ít. Công đoàn ngành đã phải vận dụng nhiều chính sách khác để giúp lao động bớt khó khăn.
Không những chịu nhiều thiệt thòi về quyền lợi, người lao động còn phải đối mặt với nhiều khó khăn, như mất sức lao động sớm, bị buộc thôi việc vì đa phần chủ doanh nghiệp, cơ sở chỉ thuê người trẻ, có sức khỏe; hoặc nếu có việc làm thì cũng chỉ được trả công với mức lương thấp, nhất là trong mùa dịch, doanh nghiệp làm ăn khó khăn thì lao động không ký hợp đồng thường được cho nghỉ việc sớm nhất.
Số lao động không được chủ ký kết hợp đồng thường chịu nhiều thiệt thòi khi sinh con không được hưởng chế độ thai sản; không được khám sức khỏe định kỳ, tham gia đào tạo nâng cao tay nghề, huấn luyện an toàn lao động… Ngoài ra, nếu không may xảy ra tai nạn lao động hoặc những rủi ro đáng tiếc thì chủ doanh nghiệp thường lảng tránh, không chịu trách nhiệm, trong khi đó, các cơ quan quản lý Nhà nước về lao động cũng khó có thể đứng ra bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động trong những trường hợp này.
Trước những khó khăn mà lao động tự do đang gặp phải, Nhà nước đã thực hiện chính sách BHXH tự nguyện và BHYT hộ gia đình để tạo điều kiện cho mọi người dân được chăm sóc sức khỏe, được hưởng chế độ hưu trí, tử tuất khi về già. Tuy nhiên, thực tế số lao động tự do tham gia chưa nhiều. Một phần do trình độ, nhận thức còn nhiều hạn chế thì vấn đề thu nhập của người lao động còn quá bấp bênh, nên không có điều kiện để tham gia các loại hình bảo hiểm.
Đã có nhiều lao động trắng tay trong mùa dịch, đâm công đổ nợ khi không có nguồn kinh phí hỗ trợ và nếu công việc bấp bênh kéo dài sẽ rất khó cho người lao động. Thiết nghĩ, hơn lúc nào hết cần tăng cường công tác tuyên truyền giúp lao động nâng cao hiểu biết, kiến thức về pháp luật lao động. Quan trọng hơn hết là lao động cũng cần phải tự bảo vệ quyền lợi của mình, yêu cầu chủ sử dụng lao động phải ký hợp đồng lao động, đảm bảo các chế độ chính sách an sinh khi tham gia lao động.
Bài, ảnh: An Nhiên