Những ngày mưa ở miền Trung thường kéo dài và dai dẳng. Đó là những ngày tháng Mười âm lịch, khi gió mùa đông bắc tràn về mang theo những cơn mưa rả rích. Mưa không dứt, nhưng lại chẳng khi nào xối xả. Mưa chỉ rơi nhè nhẹ, lặng lẽ như chính con người ở nơi này - điềm đạm và sâu lắng. Và trong nhịp sống chậm rãi đó, hình ảnh chiếc đèn dầu ngày mưa trong ký ức hiện về rõ nét, như một phần không thể thiếu trong những năm tháng tuổi thơ.

Với thế hệ 7X, 8X sinh ra và lớn lên ở làng quê, cơm độn ngô khoai hẳn đã là một phần ký ức khó mờ phai trong tâm thức. Ở vùng “rốn lũ” miền Trung quê tôi, các món chế biến từ ngô rất đa dạng và phổ biến trong thế kỷ trước. Một trong những món quê bình dị mà gây thương nhớ phải kể đến món ngô bung, có chỗ lại gọi là ngô nâm, ngô hầm. Món ăn ấy một thuở được coi là món cứu đói nổi tiếng của nhà nghèo. Ngày ấy, bố mẹ tôi đông con nên quanh năm là cơm độn sắn, khoai, ngô lẫn lộn, có khi mở nắp nồi ra đã thấy nghẹn ứ ở cổ vì ngán. Nhưng thật lạ, chỉ có món ngô bung mỗi lần ăn là một lần tôi cảm thấy thích thú. Có thể nói nó đã trở thành mỹ vị của tuổi thơ, thực sự ngon trong những ngày gió bão mênh mông và trong tiết trời đông tê tái sắt lòng.

Ngoài mảnh đất Niêm Phò - nơi lưu giữ những những ký ức về tuổi thơ thì mảnh đất Nam Dương thuộc xã Quảng Vinh, huyện Quảng Điền là một phần không thể thiếu trong những năm tháng tuổi trẻ đầy nhiệt huyết của chàng thanh niên Nguyễn Vịnh. Và chính tại làng quê này, anh đã gặp và thầm cảm mến cô gái dịu hiền, thùy mị với đôi mắt đen thông minh có tên là Nguyễn Thị Cúc - người sau này đã trở thành người vợ thủy chung, “hậu phương” vững chắc cùng gắn bó bên nhau qua mọi gian khó, thăng trầm với người chồng của mình - Nguyễn Vịnh (sau này Đại tướng Nguyễn Chí Thanh).

Mỗi khi mùa đông gõ cửa, trong tâm trí tôi lại hiện về những kỷ niệm gắn liền với căn gác bếp nhỏ bé của ngoại, nơi đã từng là trái tim của ngôi nhà, lưu giữ biết bao ký ức ngọt ngào và thân thương.

Từ cuối Xuân đến đầu Thu năm nay, tôi đã nhiều lần trở lại vùng sông Hai Nhánh. Và để đến được nơi này không thể không cám ơn sự giúp đỡ của Thị ủy Hương Thủy, của chính quyền xã Dương Hòa và gia đình Cựu chiến binh Hồ Đắc Lực. Do không có đường bộ nên nhờ có họ mà chúng tôi mới có dịp theo thuyền thăm lại chiến khu xưa.

Trong ngôi nhà cấp 4 ở kiệt đường Nguyễn Du (Gia Hội - Huế), tôi đã nhiều lần ngồi trò chuyện cùng nguyên Chính trị viên Đội Biệt động Quận Tả - Huế Nguyễn Đình Đãi. Ông quê Quảng Vinh (Quảng Điền), Tết Mậu Thân 1968 gia nhập Đội Tự vệ khu phố 4 ở Huế khi bước vào tuổi 18.

Đồi A Biah/đồi Thịt Băm (Hamburger hill) hay cao điểm 937 là một trong hai điểm đến lịch sử của vùng cao A Lưới. Càng đi vào sâu, đường càng hẹp, hoang vu. Ấy vậy mà địa danh này vẫn có sức hút kỳ lạ với du khách, nhất là các cựu chiến binh trong và ngoài nước. Nhiều vị khách lớn tuổi phải chặt cây làm gậy chống, chinh phục hơn 850 bậc cấp dài 1,5km tiến lên cao điểm.

Cách đây đúng 120 năm, vào năm Giáp Thìn 1904, đã xảy ra trận bão được xem là thảm họa thiên tai cực lớn mang tính lịch sử của vùng đất Cố đô Huế. Ký ức dân gian cũng như sách báo hiện vẫn còn lưu giữ khá nhiều thông tin quanh thảm họa đau thương này.

Có một người bạn trẻ của tôi ở Hà Nội nói rằng, em đi chợ mà thấy mấy loại bánh truyền thống là mua ngay, không chỉ mua để ăn đâu, mà như mua một kỷ niệm cho mình...

Cái tên Phong Phú tưởng chừng như đi vào ký ức, nhưng nay lại xuất hiện. Tên gọi này được chọn lựa đặt cho một đơn vị hành chính ở huyện Phong Điền.

Bún bò là món ăn nổi tiếng của vùng đất Cố đô nhưng bún bò kèm theo cơm nguội không phải ai cũng biết.