Cuối năm 2021, khi dịch bệnh COVID-19 vẫn đang hoành hành, tôi nhận được điện thoại của anh Dương Phước Thu, mời viết tham luận cho một hội thảo về tuần báo Nhành Lúa và Kinh tế Tân văn, dự định được tổ chức vào đầu năm 2022.

Cuối tháng 3/1937, tuần báo Nhành Lúa do Hải Triều làm Tổng Thư ký Tòa soạn bị chính quyền cai trị ra lệnh cấm phát hành, Tỉnh ủy Thừa Thiên và Xứ ủy Trung kỳ không còn báo chí trong tay để làm vũ khí đấu tranh “hợp pháp” giữa lúc các lực lượng dân chủ đang ráo riết chuẩn bị người tham gia tranh cử vào Viện Dân biểu Trung Kỳ. Cũng vào lúc này, tuần báo Sông Hương của ông Phan Khôi tự ngưng phát hành vì “tài chánh quẫn bách”.

Ngày 12/4, Hội Nhà báo tỉnh, Báo Thừa Thiên Huế và Hội Khoa học lịch sử tỉnh tổ chức hội thảo khoa học “Vai trò chủ đạo của tuần báo Nhành Lúa và Kinh tế Tân văn trong mặt trận dân chủ Đông Dương (1936-1939) ở Thừa Thiên Huế” nhân kỷ niệm 85 năm tuần báo Nhành Lúa và Kinh tế Tân văn - cơ quan ngôn luận của Tỉnh ủy Thừa Thiên và Xứ ủy Trung Kỳ ra số đầu tiên tại Huế (1937-2022).

LTS: Hôm nay (12/4), tại TP. Huế diễn ra Hội thảo khoa học “Vai trò chủ đạo của Tuần báo Nhành Lúa và Kinh tế Tân văn trong Mặt trận dân chủ Đông Dương (1936-1939) ở Thừa Thiên Huế”, Báo Thừa Thiên Huế trân trọng giới thiệu bài viết của ông Hoàng Khánh Hùng, UVTV, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy về vai trò của tuần báo này trong dòng chảy báo chí Cách mạng Việt Nam.

Sau ngày 3/2/1930, Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, đặc biệt là trong giai đoạn Mặt trận Dân chủ Đông Dương (1936 – 1939), để giữ thế đấu tranh hợp pháp, Đảng chủ trương bằng mọi giá “các cấp bộ đảng” phải có báo chí trong tay làm cơ quan ngôn luận, biến cơ quan này thành vũ khí đấu tranh cách mạng.

Khi nói về sự phát triển của báo chí Trung Kỳ giai đoạn 1930 - 1945, nhà nghiên cứu Huỳnh Văn Tòng cho biết “Dưới ảnh hưởng của chế độ chính trị và tình hình kinh tế, báo chí Trung Kỳ tỏ ra còn non kém hơn báo chí Bắc kỳ và Nam kỳ. Ngoài ra, yếu tố tâm lý cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn cản sự phát triển của báo chí ở vùng đất An Nam này.

Với nhiều cống hiến, báo Nhành Lúa xứng đáng được đặt ở một vị trí quan trọng trong dòng chảy lịch sử báo chí cách mạng Việt Nam ở Thừa Thiên Huế.

Dù đã tồn tại cách đây 85 năm nhưng tuần báo Nhành Lúa - cơ quan của Tỉnh ủy Thừa Thiên và Xứ ủy Trung Kỳ vẫn có nhiều gợi ý và chỉ dẫn cho hoạt động báo chí thời hiện đại. Đó là các vấn đề về cách lựa chọn nội dung, đề tài phản ánh; cách lựa chọn, sắp xếp chuyên mục, cách sử dụng ngôn ngữ thông tin trong tin, bài và bài học về sự kết hợp thông tin tuyên truyền vận động để thực hiện những nhiệm vụ trọng yếu của báo chí.

Cùng với Hải Triều Nguyễn Khoa Văn, Nguyễn Xuân Lữ, Phạm Bá Nguyên… cái tên Lâm Mộng Quang gợi nhớ về một thời oanh liệt của tuần báo Nhành Lúa và Kinh tế Tân văn.

Tư liệu báo chí còn lưu giữ đến nay càng khẳng định những giá trị lịch sử, vị trí, vai trò, sức chiến đấu và tầm ảnh hưởng của báo Nhành Lúa và Kinh tế Tân văn trong giai đoạn 1936 - 1939 tại Huế và trong dòng chảy báo chí cách mạng Việt Nam nói chung, báo của Đảng bộ tỉnh Thừa Thiên Huế nói riêng.