Ngày xưa ở làng, hầu như gian bếp nhà nào cũng được bố trí giống nhau. Dãy nhà ba gian ở vị trí đầu tiên dùng để thờ cúng, là không gian tiếp khách và sinh hoạt của những người đàn ông trong gia đình. Nhà dưới, nhà ngang là nơi ăn uống, sắp đặt chạn gác, thùng phuy, là nơi ngủ nghỉ của cánh phụ nữ, trẻ con. Còn gian bếp là một khu nấu nướng được trổ ra hướng vườn, áp sát vào khu nhà ngang. Khu chái này thường có hai lối cửa ra vào, cánh cửa thứ nhất nối thông vào khu nhà ngang tiện cho người trong nhà đi lên đi xuống. Cánh cửa thứ hai thường là lối đi chính của những người phụ nữ chuyên phụ trách chuyện củi lửa, bếp núc. Mọi người sẽ ra vườn nhặt củi, hái rau, sẽ ra ang nước, giếng để rửa cá, rửa thịt, múc nước theo lối này.

Không muôn sắc hoa rực rỡ khắp phố phường, lối ngõ; không mứt bánh ăm ắp ngọt ngào trong gian bếp mỗi nhà, nhưng không vì thế mà niềm háo hức, lòng tự hào dân tộc trong ngày Tết Độc lập có chút nào đó giảm bớt trong trái tim mỗi người con đất Việt. Và tinh thần bất diệt thiêng liêng ấy được tiếp nối rạng ngời qua màu cờ, sắc áo trong nhịp sống hôm nay.

Khói - thứ quà đẹp đẽ trong ký ức của tôi xuất phát từ gian bếp củi nhà ngoại.

Những ngày trời mưa lâm thâm, trong gian bếp cũ kỹ của nhà tôi, thể nào cũng có một xoong dưa môn sáp vàng kho cá. Đó là món ngon mà cứ mỗi khi mùa mưa lạnh tới, mạ tôi đều làm để cả nhà ăn chung với nồi cơm nóng bốc khói nghi ngút.

Từ khi bắt tay vào xây dựng căn nhà của mình, Trần Hiền (TP. Huế) quyết định dành hẳn một nửa diện tích nhà cho không gian bếp. Cô gái 9X cho biết: “Mình đam mê nấu nướng và hay làm bánh ngọt nên rất chú trọng vào không gian bếp. Với mình, một căn nhà ấm cúng trước hết phải gọn gàng, nhưng đi cùng với đó là căn bếp phải tinh tươm, nơi mình có thể trổ tài với những bữa cơm nhà làm để giữ lửa cho hôn nhân”.

Nghề nào cũng có áp lực, khó khăn nhưng với cấp dưỡng trường học nhiều người vẫn ví von là “làm dâu trăm họ”. Thu nhập thấp, lương bổng không có vào những tháng hè, thế nhưng, nhiều chị vẫn muốn gắn bó nghề trong gian bếp, sau những năm làm lao động tự do mệt nhọc.

Bàn đảo bếp - có thể với một số người là cụm từ mới, chưa từng nghe qua, song với dân kiến trúc, hoặc những chủ nhà có gu hiện đại, thiết kế này không còn xa lạ, nhất là với những người yêu thích không gian bếp mở.

Ba mẹ tôi đều công tác trong ngành y đã lâu năm, còn nhớ, một lần theo ba đến chơi nhà bác sĩ trưởng khoa, thấy trong gian bếp, ông treo một bảng quy tắc to, rõ về những lưu ý trong nấu nướng, trong đó, có nội dung dầu ăn khi chiên nấu không được để nóng quá mức, dầu chiên xong có thừa thì đừng tiếc mà sử dụng lại: Ung thư!